Thông tư 18/2024/TT-BGDĐT về Chương trình Giáo dục đáp ứng yêu cầu của người học; cập nhật kiến thức, kỹ năng, chuyển giao công nghệ do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
--------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------

Số: 18/2024/TT-BGDĐT

Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2024

Nơi nhận:
- Văn phòng Quốc hội;
- Văn phòng Chính phủ;
- Ủy ban VHGD của Quốc hội;
- Ban Tuyên giáo Trung ương;
- Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam;
- Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
- Kiểm toán Nhà nước;
- Cục Kiểm tra văn bản QPPL (Bộ Tư pháp);
- Công báo;
- Bộ trưởng (để báo cáo);
- Như Điều 4 (để thực hiện);
- Cổng Thông tin điện tử Chính phủ;
- Cổng Thông tin điện tử Bộ GDĐT;
- Lưu: VT, Vụ PC, Vụ GDTX (8 bản).

KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG




Phạm Ngọc Thưởng

PHẦN THỨ NHẤT. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA NGƯỜI HỌC; CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ

Trang

I. MỤC TIÊU

II. NỘI DUNG, THỜI LƯỢNG VÀ KẾ HOẠCH DẠY HỌC

III. ĐỊNH HƯỚNG VỀ PHƯƠNG PHÁP, HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

IV. TỔ CHỨC THI VÀ CẤP CHỨNG CHỈ HOÀN THÀNH KHÓA HỌC

V. ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

VI. PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH

VII. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

PHẦN THỨ HAI. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CỤ THỂ THEO CÁC LĨNH VỰC

1. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

2. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC VĂN HÓA - XÃ HỘI

3. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

4. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC BẢO VỆ SỨC KHỎE

5. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KINH TẾ

6. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG VÀ TƯ VẤN TÂM LÝ

7. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP VÀ KHỞI NGHIỆP

8. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG CỘNG ĐỒNG

PHỤ LỤC I. Mẫu Giấy chứng nhận

PHỤ LỤC II. Mẫu Chứng chỉ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
--------

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------

Số: 18/2024/TT-BGDĐT

Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2024

Nơi nhận:
- Văn phòng Quốc hội;
- Văn phòng Chính phủ;
- Ủy ban VHGD của Quốc hội;
- Ban Tuyên giáo Trung ương;
- Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam;
- Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
- Kiểm toán Nhà nước;
- Cục Kiểm tra văn bản QPPL (Bộ Tư pháp);
- Công báo;
- Bộ trưởng (để báo cáo);
- Như Điều 4 (để thực hiện);
- Cổng Thông tin điện tử Chính phủ;
- Cổng Thông tin điện tử Bộ GDĐT;
- Lưu: VT, Vụ PC, Vụ GDTX (8 bản).

KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG




Phạm Ngọc Thưởng

PHẦN THỨ NHẤT. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA NGƯỜI HỌC; CẬP NHẬT KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ

Trang

I. MỤC TIÊU

II. NỘI DUNG, THỜI LƯỢNG VÀ KẾ HOẠCH DẠY HỌC

III. ĐỊNH HƯỚNG VỀ PHƯƠNG PHÁP, HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

IV. TỔ CHỨC THI VÀ CẤP CHỨNG CHỈ HOÀN THÀNH KHÓA HỌC

V. ĐIỀU KIỆN ĐẢM BẢO THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

VI. PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH

VII. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH

PHẦN THỨ HAI. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CỤ THỂ THEO CÁC LĨNH VỰC

1. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

2. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC VĂN HÓA - XÃ HỘI

3. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

4. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC BẢO VỆ SỨC KHỎE

5. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN KINH TẾ

6. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG VÀ TƯ VẤN TÂM LÝ

7. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC HƯỚNG NGHIỆP VÀ KHỞI NGHIỆP

8. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC CHUYỂN ĐỔI SỐ TRONG CỘNG ĐỒNG

PHỤ LỤC I. Mẫu Giấy chứng nhận

PHỤ LỤC II. Mẫu Chứng chỉ

TT

Các chương trình giáo dục cụ thể

Tổng số tiết

Trong đó số tiết

Lý thuyết

Thực hành

1

Chương trình Giáo dục pháp luật

180

104

76

2

Chương trình Giáo dục văn hóa - xã hội

180

107

73

3

Chương trình Giáo dục bảo vệ môi trường

180

96

84

4

Chương trình Giáo dục bảo vệ sức khỏe

210

138

72

5

Chương trình Giáo dục phát triển kinh tế

210

117

93

6

Chương trình Giáo dục kỹ năng sống và tư vấn tâm lý

180

89

91

7

Chương trình Giáo dục hướng nghiệp và khởi nghiệp

180

86

94

8

Chương trình Giáo dục chuyển đổi số trong cộng đồng

180

83

97

Tổng số tiết

1500

820

680

CHỦ ĐỀ 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

12

8

4

1. Pháp luật và đời sống

3

2

1

2. Hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

3

2

1

3. Bộ máy chính quyền Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

3

2

1

4. Hệ thống tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý

3

2

1

CHỦ ĐỀ 2. QUYỀN CON NGƯỜI, QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CƠ BẢN CỦA CÔNG DÂN

60

42

18

7. Quyền con người

3

3

8. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

3

3

9. Quyền cơ bản của công dân trong lĩnh vực chính trị, dân sự

30

20

10

9.1. Quyền tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội

3

2

1

9.2. Quyền bầu cử, ứng cử

3

2

1

9.3. Quyền khiếu nại, tố cáo

3

2

1

9.4. Quyền bình đẳng trước pháp luật

3

2

1

9.5. Quyền bất khả xâm phạm về thân thể; bất khả xâm phạm về chỗ ở; được bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của công dân

3

2

1

9.6. Quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm

3

2

1

9.7. Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

3

2

1

9.8. Quyền được khai sinh, xác định dân tộc, quốc tịch

3

2

1

9.9. Quyền sở hữu tài sản

3

2

1

9.10. Quyền thừa kế

3

2

1

10. Quyền cơ bản của công dân trong lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội

15

10

5

10.1. Quyền tự do kinh doanh

3

2

1

10.2. Quyền và nghĩa vụ lao động

3

2

2

10.3. Quyền học tập; Quyền nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, phát minh, sáng chế, sáng tạo nghệ thuật

6

4

2

10.4. Quyền làm việc, quyền được bảo đảm an sinh xã hội, quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh

3

2

1

11. Nghĩa vụ của công dân

9

6

3

11.1. Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc; bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và tham gia xây dựng quốc phòng toàn dân

3

2

1

11.2. Nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp, pháp luật, chấp hành những quy tắc sinh hoạt cộng đồng

3

2

1

11.3. Nghĩa vụ đóng thuế

3

2

1

CHỦ ĐỀ 3. PHÁP LUẬT TRONG MỘT SỐ LĨNH VỰC CỦA ĐỜI SỐNG XÃ HỘI

108

54

54

12. Chính sách đối với người có công, người cao tuổi, người tàn tật, khuyết tật

6

3

3

13. Chính sách đối với người nghèo và hộ nghèo

6

3

3

14. Pháp luật về xử Lý vi phạm hành chính

6

3

3

15. Pháp luật về tiếp cận thông tin và thực hiện dân chủ ở cơ sở

6

3

3

16. Pháp luật về đất đai

6

3

3

17. Pháp luật về lao động

6

3

3

18. Pháp luật về giáo dục

6

3

3

19. Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông

6

3

3

20. Pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa

6

3

3

21. Pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm

6

3

3

22. Pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em

6

3

3

23. Pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình

6

3

3

24. Pháp luật về dân sự

6

3

3

25. Pháp luật về hình sự

6

3

3

26. Phát luật về khiếu nại, tố cáo

6

3

3

27. Pháp luật an toàn thông tin mạng

6

3

3

28. Pháp luật về an ninh mạng

6

3

3

29. Pháp luật về nghĩa vụ quân sự

6

3

3

Tổng số tiết

180

104

76

CHỦ ĐỀ 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

1. Pháp luật và đời sống

1.1. Pháp luật

- Nêu được khái niệm về pháp luật; trình bày được đặc trưng cơ bản và bản chất của pháp luật.

- Phân biệt được pháp luật với đạo đức, phong tục tập quán.

- Trình bày được vai trò của pháp luật đối với nhà nước, xã hội và công dân.

- Nêu được khái niệm thực hiện pháp luật, các hình thức thực hiện pháp luật.

- Trình bày được khái niệm vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý.

- Biết được sự cần thiết phải sử dụng pháp luật để xử lý những vấn đề của bản thân, gia đình trong các mối quan hệ xã hội, cộng đồng theo đúng quy định của pháp luật.

- Nêu được nguyên nhân cơ bản và hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật công dân. Phân biệt được hành vi đúng và chưa đúng theo quy định của pháp luật.

- Liên hệ được thực tiễn bản thân về việc vi phạm pháp pháp luật và trách nhiệm pháp lý phải thực hiện theo quy định của pháp luật.

- Có thái độ không đồng tình và phê phán những hành vi vi phạm pháp luật.

- Có ý thức trách nhiệm tuân thủ và thực hiện đúng các quy định của pháp luật.

- Đặc trưng cơ bản của pháp luật gồm: Tính quy phạm phổ biến, tính quyền lực, bắt buộc chung và tính xác định chặt chẽ về hình thức.

- Vai trò của pháp luật trong đời sống: Pháp luật là phương tiện quản lý nhà nước; là phương tiện để công dân thực hiện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

- Trách nhiệm pháp lý của chủ thể vi phạm pháp luật là: trách nhiệm hình sự; trách nhiệm dân sự; trách nhiệm hành chính; trách nhiệm kỷ luật; trách nhiệm vật chất theo quy định của pháp luật tùy thuộc vào hành vi vi phạm phát luật của chủ thể.

1.2. Giáo dục pháp luật

- Trình bày được khái niệm giáo dục pháp luật; nêu được mục đích, ý nghĩa, yêu cầu và nội dung giáo dục pháp luật cho người dân trong cộng đồng.

- Trình bày được vai trò của giáo dục pháp luật đối với cá nhân và xã hội.

- Nêu được trách nhiệm của công dân trong việc chủ động tìm hiểu các quy định của pháp luật.

- Mục đích: Trang bị tri thức pháp luật; bồi dưỡng tình cảm, tâm lý và hình thành lòng tin vào pháp luật; hình thành thói quen và hành vi tích cực trong ứng xử.

- Yêu cầu: Đảm bảo tính khoa học, tính chuẩn xác và truyền đạt trung thành các văn bản pháp luật; đảm bảo tính đại chúng, phù hợp với đối tượng, dễ hiểu, dễ nhớ và dễ áp dụng.

2. Hệ thống chính trị của Việt Nam

- Kể tên được các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Nêu được chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở trong tập hợp quần chúng tham gia vào các hoạt động xây dựng và phát triển đất nước, thực hiện dân chủ cơ sở.

- Trình bày được vai trò của hệ thống chính trị cơ sở và các cơ quan thuộc hệ thống trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân.

- Nêu được nội dung và phương thức hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị cơ sở.

- Liên hệ được về hoạt động cụ thể của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị tại địa phương.

- Có ý thức tham gia các phong trào, hoạt động do tổ chức chính trị cơ sở phát động.

Hệ thống chính trị gồm: Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội: Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam).

- Vai trò của hệ thống chính trị: Tổ chức, vận động nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, thực hiện xây dựng dân chủ cơ sở.

3. Bộ máy chính quyền nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

- Kể tên được bộ máy chính quyền nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Trình bày được chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của bộ máy chính quyền nhà nước ở địa phương gồm: cấp tỉnh/thành phố; cấp huyện/thị xã và cấp xã/phường/thị trấn.

- Trình bày được thẩm quyền của chính quyền địa phương cấp huyện và cấp xã.

- Phân biệt được sự khác nhau giữa nhiệm vụ và quyền hạn của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã, phường, thị trấn.

- Trình bày được mối liên hệ giữa công dân với Ủy ban nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân cấp xã, phường, thị trấn.

- Có trách nhiệm thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các quy định của chính quyền địa phương.

- Có ý thức tự giác tham gia thực hiện giữ gìn an ninh, trật tự kỷ cương và an toàn xã hội ở địa phương.

- Tôn trọng, ủng hộ, giúp đỡ cán bộ Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn, đại biểu Hội đồng nhân dân xã, phường, thị trấn trong công tác.

4. Hệ thống tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý

- Trình bày được khái niệm tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý.

- Nêu được mục đích và nguyên tắc khi tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý.

- Kể tên các đối tượng được tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý.

- Trình bày được các hình thức tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý.

- Trình bày được cách tổ chức thực hiện, lĩnh vực, phạm vi và quy trình tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý. Nêu được quyền và nghĩa vụ của người được tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý.

- Nêu được thủ tục tiến hành khi có yêu cầu trợ giúp pháp lý đúng quy định của pháp luật.

- Thực hành được về trợ giúp pháp lý theo tình huống thực tế tại địa phương.

- Có trách nhiệm thực hiện quyền và nghĩa vụ của người được trợ giúp pháp lý theo đúng quy định của pháp luật.

- Có ý thức thực hiện đúng quyền hạn và nghĩa vụ của người được trợ giúp pháp lý.

CHỦ ĐỀ 2. QUYỀN CON NGƯỜI, QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CƠ BẢN CỦA CÔNG DÂN

7. Quyền con người

- Trình bày được khái niệm và nội dung về quyền con người.

- Phân biệt được quyền con người và quyền công dân.

- Kể tên đầy đủ các quyền con người được quy định trong Hiến pháp hiện hành.

- Có trách nhiệm bảo vệ và thực hiện về quyền con người theo quy định của pháp luật.

Các quyền con người được quy định tại Hiến pháp 2013.

8. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

- Trình bày được khái niệm công dân, quyền cơ bản của công dân, nghĩa vụ của công dân.

- Kể tên được các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được quy định tại Hiến pháp hiện hành.

- Có ý thức trách nhiệm trong việc tôn trọng và thực thi các quyền và nghĩa vụ của công dân được quy định tại Hiến pháp hiện hành.

Các quyền cơ bản của công dân được quy định tại Hiến pháp năm 2013 về các lĩnh vực chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội.

9. Quyền cơ bản của công dân trong lĩnh vực chính trị, dân sự

9.1. Quyền tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội

- Nêu được khái niệm về quyền tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội.

- Trình bày được những nội dung cơ bản của quyền tham gia quản lý nhà nước và quản lý xã hội của công dân theo quy định của pháp luật.

- Nêu được quyền tham gia quản lý nhà nước và quản lý xã hội của công dân bằng các hình thức: trực tiếp và gián tiếp; trách nhiệm của nhà nước và công dân trong việc thực hiện quyền tham gia quản lý nhà nước và quản lý xã hội.

- Nêu được các điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và quản lý xã hội.

- Nêu được hậu quả của hành vi vi phạm quyền tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội của công dân.

- Liên hệ với thực tế địa phương về thực trạng thực hiện quyền tham gia quản lý nhà nước và quản lý xã hội của công dân.

- Tự giác thực hiện các quy định của pháp luật về các quyền tham gia quản lý nhà nước và quản lý xã hội.

- Biết cách thực hiện quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội phù hợp với điều kiện của bản thân theo đúng quy định của pháp luật.

- Tích cực tham gia hoạt động xã hội trong cộng đồng.

9.2. Quyền bầu cử, ứng cử

- Trình bày được những nội dung cơ bản của quyền bầu cử, ứng cử vào Quốc hội và Hội đồng nhân dân theo quy định.

- Nêu được trách nhiệm của Nhà nước và công dân trong việc thực hiện quyền bầu cử, ứng cử vào Quốc hội và Hội đồng nhân dân.

- Nêu được các điều kiện để công dân tham gia quyền bầu cử và ứng cử.

- Liên hệ với thực tiễn địa phương về thực trạng đảm bảo quyền bầu cử, ứng cử vào Quốc hội và Hội đồng nhân dân của công dân.

- Thực hiện quyền bầu cử, ứng cử vào Quốc hội và Hội đồng nhân dân của công dân theo đúng quy định của pháp luật.

- Có trách nhiệm tham gia và vận động người thân thực hiện quyền bầu cử, ứng cử vào Quốc hội và Hội đồng nhân dân theo đúng quy định của pháp luật.

9.3. Quyền bình đẳng của công dân

- Nêu được khái niệm về quyền bình đẳng trước pháp luật;

- Trình bày được những quy định và nội dung cơ bản về quyền và nghĩa vụ bình đẳng của công dân trước pháp luật.

- Nêu được nguyên tắc mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật.

- Trình bày được trách nhiệm của Nhà nước trong việc đảm bảo quyền bình đẳng của công dân trước pháp luật.

- Nêu được ý nghĩa của quyền bình đẳng của công dân đối với đời sống con người và xã hội.

- Nêu được các hành vi vi phạm quyền bình đẳng của công dân trong các tình huống đơn giản cụ thể của đời sống thực tiễn.

- Liên hệ được thực tế địa phương về việc thực hiện quyền bình đẳng của công dân.

- Có trách nhiệm thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền bình đẳng của công dân.

- Tôn trọng quyền bình đẳng trước pháp luật của những người xung quanh.

- Có thái độ phê phán những hành vi vi phạm quyền bình đẳng trước pháp luật của công dân.

Quyền bình đẳng trước pháp luật gồm: Bình đẳng về quyền và nghĩa vụ; bình đẳng về trách nhiệm pháp lý.

9.4. Quyền khiếu nại, tố cáo

- Trình bày được những nội dung cơ bản quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.

- Nêu được trách nhiệm của cơ quan nhà nước, của người có thẩm quyền trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo; nghĩa vụ của công dân khi việc thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo.

- Phân biệt được sự khác nhau giữa quyền khiếu nại và quyền tố cáo.

- Thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của công dân theo đúng quy định của pháp luật.

- Liên hệ được thực tế địa phương về việc giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo của công dân.

- Tôn trọng quyền khiếu nại, tố cáo của những người xung quanh và có thái độ không đồng tình với những hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo.

Theo Luật Khiếu nại, tố cáo.

9.5. Quyền bất khả xâm phạm về thân thể; bất khả xâm phạm về chỗ ở; được bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của công dân

- Nêu được nội dung quyền bất khả xâm phạm về thân thể, chỗ ở, được bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của công dân theo quy định.

- Nêu được các hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm về thân thể, bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của công dân.

- Biết cách bảo vệ quyền được bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của công dân.

- Biết sử dụng pháp luật để bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về thân thể, bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của bản thân và của những người xung quanh.

- Liên hệ được thực tế về thực hiện quyền bất khả xâm phạm thân thể, bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của công dân và trách nhiệm của chính quyền địa phương khi thực hiện các quyền này của công dân.

- Tôn trọng quyền bất khả xâm phạm về thân thể, bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của người khác.

- Có ý thức tự bảo vệ quyền bất khả xâm phạm về thân thể, bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của bản thân.

- Có thái độ tích cực đấu tranh, phê phán, tố cáo các hành vi vi phạm quyền bất khả xâm phạm vể thân thể và quyền được bảo đảm an toàn, bí mật về thư tín, điện thoại, điện tín của công dân.

9.6. Quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm

- Nêu được nội dung quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của công dân.

- Nêu được các hành vi vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của công dân.

- Liên hệ thực tế về thực trạng thực hiện quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của công dân và trách nhiệm của chính quyền địa phương đảm bảo việc thực hiện các quyền trên.

- Có ý thức tự bảo vệ quyền quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của bản thân.

Điều 20 của Hiến pháp năm 2013 quy định về quyền được bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh sự và nhân phẩm của công dân.

9.7. Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

- Nhận biết được những biểu hiện của tín ngưỡng, tôn giáo.

- Nêu được sự khác nhau giữa tín ngưỡng và tôn giáo.

- Nêu được một số nội dung cơ bản về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân.

- Liên hệ được thực trạng thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở địa phương.

- Xác định được thế nào là thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo đúng quy định của pháp luật.

- Biết thực hiện quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo theo đúng quy định của pháp luật. Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của người khác.

- Có thái độ không đồng tình với những hiện tượng lạm dụng tín ngưỡng, tôn giáo có hại cho đời sống cộng đồng.

- Tích cực phê phán, đấu tranh với các hành vi lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo vi phạm trật tự an toàn xã hội.

9.8. Quyền được khai sinh, xác định dân tộc, quốc tịch

- Nêu được nội dung các quyền được khai sinh, xác định dân tộc, quyền đối với quốc tịch của công dân.

- Trình bày được ý nghĩa của quyền được khai sinh, xác định dân tộc và quyền đối với quốc tịch của công dân.

- Nêu được căn cứ xác định người có quốc tịch Việt Nam và các giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam.

- Nêu được các quy định của pháp luật về thời hạn đi khai sinh và trách nhiệm khai sinh, thủ tục đăng ký khai sinh (các giấy tờ cần thiết khi đăng ký), thẩm quyền đăng ký khai sinh.

- Biết cách xác định dân tộc của bản thân và các thành viên trong gia đình. Biết được giá trị pháp lý của Giấy Khai sinh là giấy tờ hộ tịch gốc của mỗi cá nhân.

- Có trách nhiệm vận động các gia đình thực hiện đăng ký khai sinh cho con em đúng quy định của pháp luật.

9.9. Quyền sở hữu tài sản

- Nêu được nội dung của quyền sở hữu và phân biệt được ba quyền năng của quyền sở hữu

- Nêu được căn cứ xác lập quyền sở hữu theo quy định của pháp luật.

- Trình bày được nguyên tắc cơ bản của quyền sở hữu, các hình thức sở hữu.

- Trình bày được các quyền của người không phải chủ sở hữu đối với tài sản, phân biệt được phạm vi quyền của chủ sở hữu và quyền của người không phải chủ sở hữu đối với tài sản.

- Vận dụng được các quy định của pháp luật để bảo vệ quyền sở hữu tài sản của cá nhân.

- Thực hiện đúng các nghĩa vụ của chủ sở hữu. Tôn trọng quyền của các chủ thể khác liên quan đến quyền sở hữu.

- Quyền sở hữu là quyền của cá nhân, tổ chức đối với tài sản trong việc chiếm hữu, sử dụng và định đoạt.

9.10. Quyền thừa kế

- Trình bày được khái niệm thừa kế, nêu được các hình thức thừa kế.

- Phân biệt được sự khác nhau giữa thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.

- Nêu được các hình thức di chúc và thế nào là di chúc hợp pháp. Biết cách lập di chúc.

- Chỉ ra được những người thuộc diện thừa kế không phụ thuộc vào di chúc.

- Biết được các quyền của người để lại di sản; quyền và nghĩa vụ của người thừa kế.

- Trình bày được điều kiện thừa kế theo pháp luật.

- Tôn trọng quyền của người để lại di sản.

- Thực hành liên hệ được thực tế về việc di chúc và quyền thừa kế tại địa phương hiện nay. Trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc thực hiện lập di chúc của người dân.

- Có trách nhiệm thực hiện quyền lợi và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật về quyền thừa kế.

10. Quyền cơ bản của công dân trong lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội

10.1. Quyền tự do kinh doanh

- Trình bày được khái niệm kinh doanh và quyền tự do kinh doanh của công dân.

- Nêu được trách nhiệm của công dân trong việc sử dụng quyền tự do kinh doanh và thực hiện nghĩa vụ đóng thuế.

- Thực hiện quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế theo đúng yêu cầu của pháp luật.

- Liên hệ thực tế về quyền tự do kinh doanh của cá nhân và trách nhiệm của Nhà nước trong việc đảm bảo quyền tự do kinh doanh tại địa phương.

- Có ý thức tôn trọng pháp luật về quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế; Có thái độ không đồng tình với những hành vi vi phạm pháp luật về kinh doanh và thuế.

10.2. Quyền và nghĩa vụ lao động

- Trình bày được khái niệm lao động; nêu được ý nghĩa quan trọng của lao động đối với con người và xã hội.

- Nêu được nội dung quyền và nghĩa vụ lao động của công dân; trách nhiệm của Nhà nước trong việc thực hiện quyền lao động của công dân.

- Trình bày được quy định của pháp luật đối với lao động chưa thành niên.

- Liên hệ được thực tiễn địa phương trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.

- Tôn trọng quy định của pháp luật; ủng hộ những việc làm đúng, phản đối những việc làm trái với quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.

10.3. Quyền học tập; Quyền nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, phát minh, sáng chế, sáng tạo nghệ thuật,...

- Nêu được ý nghĩa của việc học tập; quyền học tập, quyền sáng tạo của công dân.

- Nêu được nội dung quyền và nghĩa vụ học tập, quyền sáng tạo của công dân.

- Phân biệt được những biểu hiện đúng hoặc không đúng trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập, quyền sáng tạo của công dân.

- Trình bày được trách nhiệm Nhà nước và công dân trong việc đảm bảo quyền học tập, quyền nghiên cứu khoa học, kỹ thuật và sáng tạo của công dân.

- Có trách nhiệm thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập của công dân theo đúng quy định của pháp luật.

- Liên hệ được thực tiễn việc thực hiện quyền và trách nhiệm của cá nhân trong học tập.

- Tích cực tuyên truyền, động viên người thân thực hiện quyền và nghĩa vụ học tập, quyền sáng tạo của công dân.

- Có ý thức học tập thường xuyên, học tập suốt đời.

- Có thái độ tôn trọng và tạo điều kiện cho người thân thực hiện quyền học tập, quyền sáng tạo.

10.4. Quyền làm việc, quyền được bảo đảm an sinh xã hội, quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh

- Nêu được nội dung quyền làm việc, quyền được bảo đảm an sinh xã hội, quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh.

- Trình bày được trách nhiệm của Nhà nước và công dân trong việc đảm bảo quyền của công dân.

- Có ý thức tự bảo vệ và chăm sóc sức khỏe của bản thân và gia đình.

- Có ý thức tích cực tuyên truyền, động viên người thân thực hiện quyền và nghĩa vụ khám chữa bệnh.

11. Nghĩa vụ của công dân

11.1. Nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc; bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội và tham gia xây dựng quốc phòng toàn dân

- Nêu được trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ quốc phòng và an ninh quốc gia, xây dựng nền quốc phòng toàn dân.

- Xác định được nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc là quyền và nghĩa vụ của công dân.

- Nêu được các hành vi xâm phạm an ninh quốc gia và các hành vi bị nghiêm cấm trong bảo vệ quốc phòng. Phát hiện, cung cấp kịp thời thông tin, tài liệu liên quan đến hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia cho chính quyền hoặc cơ quan chuyên trách bảo vệ an ninh quốc gia.

- Thực hiện đúng quyền, nghĩa vụ của công dân về bảo vệ quốc phòng và an ninh quốc gia; đăng ký nghĩa vụ quân sự đúng độ tuổi, sẵn sàng nhập ngũ khi có lệnh.

- Liên hệ được thực tiễn của địa phương trong việc thực hiện nghĩa vụ bảo vệ tổ quốc của thanh niên.

- Tự giác rèn luyện ý thức tổ chức kỷ luật, rèn luyện sức khỏe sẵn sàng nhập ngũ khi Tổ quốc yêu cầu.

- Có ý thức tuân thủ và vận động gia đình, mọi người tuân thủ các quy định của pháp luật về bảo vệ quốc phòng, an ninh quốc gia.

11.2. Nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp, pháp luật, chấp hành những quy tắc sinh hoạt cộng đồng

- Liệt kê được các nghĩa vụ cơ bản của công dân trong Hiến pháp.

- Phân biệt được sự khác nhau giữa các quy định của pháp luật và quy tắc sinh hoạt của cộng đồng.

- Thực hiện đúng nghĩa vụ, trách nhiệm của công dân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

- Liên hệ thực trạng của việc chấp hành những quy định của pháp luật trong sinh hoạt cộng đồng tại địa phương.

- Chấp hành tốt các quy tắc sinh hoạt trong cộng đồng.

- Có ý thức tuân thủ các quy định của pháp luật; vận động gia đình và mọi người tuân thủ các quy định của pháp luật, chấp hành quy tắc sinh hoạt cộng đồng.

- Nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp 2013: Trung thành với Tổ quốc; nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc; nghĩa vụ quân sự và tham gia xây dựng quốc phòng toàn dân; nghĩa vụ tham gia bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội;

- Nghĩa vụ chấp hành các quy tắc sinh hoạt công cộng; nghĩa vụ bảo vệ môi trường; nghĩa vụ nộp thuế.

- Nghĩa vụ học tập; nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật Việt Nam.

11.3. Nghĩa vụ đóng thuế

- Nêu được khái niệm thuế, nghĩa vụ đóng thuế.

- Trình bày được vai trò, ý nghĩa của thuế đối với Nhà nước và xã hội.

- Kể tên được một số loại thuế và đối tượng nộp thuế. Phân biệt được sự khác nhau giữa các loại thuế.

- Liên hệ thực tiễn việc thực hiện nghĩa vụ thuế của công dân ở địa phương.

- Xác định được trách nhiệm của công dân trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế đối với Nhà nước.

- Có trách nhiệm và nghĩa vụ thực hiện nộp thuế đầy đủ cho nhà nước theo quy định của pháp luật.

- Có ý thức vận động gia đình và những người xung quanh thực hiện đúng quy định của pháp luật về thuế.

- Tích cực đấu tranh với các hành vi trốn thuế, gian lận về thuế.

- Khái niệm thuế là một khoản thu bắt buộc, không bồi hoàn trực tiếp của Nhà nước đối với các tổ chức và các cá nhân nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước vì lợi ích chung.

CHỦ ĐỀ 3. PHÁP LUẬT TRONG MỘT SỐ LĨNH VỰC CỦA ĐỜI SỐNG XÃ HỘI

12. Chính sách đối với người nghèo và hộ nghèo

- Trình bày khái niệm người nghèo, hộ nghèo theo quy định của pháp luật.

- Nêu được chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người nghèo và hộ nghèo.

- Nêu được các quy định về chính sách đối với người nghèo và hộ nghèo.

- Trình bày được các quy định của chính sách pháp luật ưu đãi đối với người nghèo: hỗ trợ về chi phí khám, chữa bệnh; miễn học phí cho học sinh, sinh viên; hỗ trợ vay vốn xây nhà ở; hỗ trợ tiền điện sinh hoạt hàng tháng….

- Liên hệ thực tế ở địa phương trong việc giải quyết chế độ chính sách cho người nghèo và hộ nghèo.

- Có ý thức chia sẻ, hỗ trợ với người nghèo và hộ nghèo.

- Có thái độ lên án, đấu tranh với những hành vi lợi dụng chính sách của Nhà nước đối với người nghèo và hộ nghèo.

- Những quy định cụ thể về đối tượng, tiêu chuẩn, điều kiện để được công nhận và hưởng chế độ trợ cấp, phụ cấp của từng đối tượng cụ thể.

13. Chính sách đối với người có công, người cao tuổi, người khuyết tật

- Nêu được chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đối với người có công, người cao tuổi, người khuyết tật.

- Nêu được các quy định về chính sách đối với người có công, người cao tuổi, người khuyết tật.

- Trình bày được những chính sách pháp luật ưu đãi dành cho người có công với cách mạng, người cao tuổi, người khuyết tật: Trợ giúp pháp lý; trợ giúp y tế; trợ cấp xã hội; trợ giúp giáo dục, việc làm…

- Liên hệ được thực tế địa phương trong việc giải quyết chế độ chính sách đối với người có công, người cao tuổi, người khuyết tật.

- Có ý thức trách nhiệm trong việc chia sẻ, hỗ trợ, giúp đỡ đối với người có công, người cao tuổi, người khuyết tật.

- Có thái độ không đồng tình với những hành vi lợi dụng chính sách của Nhà nước đối với người có công, người cao tuổi, người khuyết tật.

- Những quy định cụ thể về đối tượng, tiêu chuẩn, điều kiện để được công nhận và hưởng chế độ trợ cấp, phụ cấp của người có công, người cao tuổi, người khuyết tật.

14. Pháp luật về xử lý vi phạm hành chính

- Nêu được khái niệm vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính, các biện pháp xử lý hành chính. Phân biệt được vi phạm hành chính và tội phạm.

- Nêu được các hình thức xử phạt chính, hình thức xử phạt bổ sung và biện pháp khắc phục hậu quả.

- Liên hệ được tình trạng vi phạm hành chính và việc xử phạt vi phạm hành chính ở địa phương.

- Có ý thức tự giác thực hiện pháp luật trong đời sống. Vận động người thân trong gia đình nghiêm chỉnh chấp hành quy định của pháp luật.

- Có trách nhiệm tích cực phát hiện, tố cáo mọi hành vi vi phạm pháp luật trong việc xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

15. Pháp luật về tiếp cận thông tin và pháp luật thực hiện dân chủ ở cơ sở

- Nêu được nội dung, nguyên tắc về tiếp cận thông tin và việc thực hiện dân chủ ở cơ sở.

- Nêu được quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc tiếp cận thông tin và thực hiện dân chủ ở cơ sở. Nêu được trách nhiệm của chính quyền địa phương, Mặt trận tổ quốc và các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền khác trong việc đảm bảo cho công dân được tiếp cận thông tin và thực hiện dân chủ ở cơ sở.

- Nêu được các hành vi bị nghiêm cấm trong việc tiếp cận thông tin và thực hiện dân chủ ở cơ sở theo quy định của pháp luật.

- Liên hệ được với thực tế địa phương về việc tiếp cận thông tin và thực hiện Luật dân chủ ở cơ sở.

- Biết cách thực hiện các quyền dân chủ của công dân ở xã, phường, thị trấn: quyền tham gia ý kiến; quyền tham gia bàn bạc và biểu quyết; quyền giám sát.

- Tích cực học tập nâng cao nhận thức và ý thức trách nhiệm công dân thực hiện tốt quyền làm chủ của người dân ở cơ sở.

- Tích cực phê phán, đấu tranh với các hành vi lợi dụng việc thực hiện dân chủ để xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

16. Pháp luật về đất đai

- Xác định được đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Nêu được căn cứ xác lập quyền sử dụng đất và những bảo đảm của Nhà nước cho người sử dụng đất.

- Trình bày được những hành vi bị Nhà nước nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng đất.

- Nêu được các quy định pháp luật về Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; những trường hợp được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất.

- Liên hệ được thực trạng việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại địa phương.

- Có ý thức thực hiện đúng quy định của pháp luật về nguyên tắc chuyển quyền sử dụng đất và hình thức chuyển quyền sử dụng đất.

- Có trách nhiệm tuân thủ thực hiện đúng quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất.

- Có ý thức đấu tranh, phê phán các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai.

17. Pháp luật về lao động

- Trình bày được khái niệm lao động. Nêu được nguyên tắc cơ bản của pháp luật lao động; quy định của pháp luật lao động về: hợp đồng lao động, tiền lương và tiền thưởng, bảo hiểm xã hội, tranh chấp và giải quyết tranh chấp lao động.

- Xác định được loại hợp đồng lao động thích hợp khi tham gia quan hệ lao động.

- Nêu được các quyền, nghĩa vụ của người lao động, người sử dụng lao động.

- Trình bày được hậu quả về vi phạm pháp luật lao động trong các tình huống đơn giản thường gặp; nêu được ý kiến thuyết phục trong thảo luận, tranh luận về một số vấn đề đang đặt ra trong đời sống liên quan đến pháp luật lao động.

- Có ý thức đấu tranh bảo vệ quyền của người lao động. Tôn trọng và thực hiện đúng các nghĩa vụ của người lao động.

- Tích cực, chủ động vận động mọi người xung quanh thực hiện đúng quy định về pháp luật lao động.

Luật Lao động năm 2015 quy định về các nguyên tắc của Luật Lao động.

18. Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông

- Trình bày được quy tắc chung khi tham gia giao thông đường bộ và một số hệ thống báo hiệu giao thông đường bộ.

- Nêu được lợi ích của việc chấp hành các quy định pháp luật an toàn giao thông và tác hại của việc không chấp hành.

- Kể tên được các hành vi làm ảnh hưởng đến trật tự, an toàn giao thông bị nghiêm cấm.

- Trình bày được hậu quả của hành vi vi phạm các quy định của pháp luật về an toàn giao thông nói chung.

- Liên hệ được thực trạng tham gia giao thông và việc giải quyết những hành vi làm ảnh hưởng đến trật tự, an toàn giao thông tại địa phương.

- Có ý thức thực hiện đúng các quy định của pháp luật đối với người tham gia giao thông.

- Tích cực tham gia tuyên truyền, phổ biến pháp luật giao thông đường bộ, đường thủy, đường sắt.

- Có trách nhiệm vận động gia đình và người thực hiện đúng các quy định của pháp luật khi tham gia giao thông.

19. Pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em

- Trình bày được các quyền cơ bản và bổn phận của trẻ em.

- Nhận biết được các hành vi vi phạm quyền trẻ em và các hình thức xử lý hành vi vi phạm.

- Liên hệ được với thực tế bản thân trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về quyền của trẻ em.

- Thực hiện được trách nhiệm của cha mẹ, người giám hộ trong việc đảm bảo quyền cơ bản của trẻ em. Tôn trọng và thực hiện các quyền của trẻ em.

- Nêu được trách nhiệm của cá nhân, cha mẹ và gia đình trong việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em.

20. Pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa

- Trình bày được chính sách của Nhà nước bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

- Nêu được ý nghĩa việc bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hóa.

- Nêu được các hành vi pháp luật nghiêm cấm để bảo vệ di sản văn hóa.

- Trình bày được quyền, nghĩa vụ của cá nhân và của chủ sở hữu di sản đối với di sản văn hóa.

- Thực hành liên hệ được việc bảo vệ các di sản văn hóa tại địa phương và trách nhiệm của chính quyền địa phương và những hành động cụ thể của cá nhân trong việc bảo vệ di sản văn hóa.

- Có ý thức đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa.

- Có ý thức trách nhiệm tham gia giữ gìn và bảo vệ các di sản văn hóa tại địa phương.

21. Pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm

- Nêu được các hành vi bị nghiêm cấm trong bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.

- Kể tên được danh mục thực phẩm có nguy cơ mất vệ sinh an toàn thực phẩm.

- Trình bày được các quy định của pháp luật về sản xuất kinh doanh thực phẩm tươi sống.

- Nhận biết được cơ quan quản lý Nhà nước về vệ sinh an toàn thực phẩm của địa phương.

- Liên hệ được thực trạng vệ sinh an toàn thực phẩm của địa phương.

- Có ý thức thực hiện quyền và trách nhiệm của người tiêu dùng về vệ sinh an toàn thực phẩm, Tự bảo vệ bản thân và gia đình trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm.

- Có trách nhiệm phát hiện và đấu tranh với các hành vi gây mất vệ sinh, an toàn thực phẩm trong cộng đồng.

- Có ý thức truyền thông, cung cấp thông tin và hướng dẫn cộng đồng thực hiện đúng các quy định của pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm.

22. Pháp luật về hôn nhân và gia đình

- Trình bày được những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình.

- Nêu được các quy định của pháp luật về điều kiện kết hôn và những trường hợp cấm kết hôn.

- Nêu được các quy định về thẩm quyền đăng ký kết hôn, thủ tục đăng ký kết hôn (các giấy tờ cần thiết có liên quan khi đăng ký kết hôn).

- Phân biệt được hôn nhân hợp pháp và hôn nhân bất hợp pháp.

- Thực hiện được các quyền, nghĩa vụ của vợ và chồng về nhân thân và về tài sản. Thực hiện được nghĩa vụ và trách nhiệm của cha, mẹ đối với con cái.

- Liên hệ được thực tiễn việc thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn tại địa phương và việc xử lý các trường hợp hôn nhân bất hợp pháp.

- Có ý thức thực hiện đúng các quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình, có trách nhiệm trong việc xây dựng gia đình hòa thuận, hạnh phúc.

23. Pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình

- Trình bày được khái niệm bạo lực gia đình; kể tên được các hành vi bạo lực gia đình.

- Nêu được những tác hại của hành vi bạo lực gia đình gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bị bạo lực gia đình.

- Nêu được các nguyên tắc phòng, chống bạo lực gia đình.

- Trình bày được quyền của nạn nhân bạo lực gia đình và trách nhiệm của người có hành vi bạo lực gia đình.

- Liên hệ được thực trạng về những hành vi bạo lực gia đình tại địa phương và trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc giải quyết vấn đề này.

- Chỉ ra được các hành vi bị nghiêm cấm trong phòng, chống bạo lực gia đình.

- Thực hiện được trách nhiệm của bản thân trong phòng, chống bạo lực gia đình.

- Biết phê phán, ngăn chặn các hành vi bạo lực gia đình và giúp đỡ người là nạn nhân của bạo lực gia đình.

24. Pháp luật về dân sự

- Nêu được khái niệm, các nguyên tắc và một số chế định cụ thể của pháp luật dân sự: quyền và nghĩa vụ dân sự.

- Trình bày được quyền và nghĩa vụ về nhân thân và tài sản của cá nhân, pháp nhân trong các quan hệ dân sự.

- Nêu được các dấu hiệu vi phạm pháp luật dân sự trong các tình huống cụ thể đơn giản thường gặp.

- Trình bày được trách nhiệm và hậu quả khi không thực hiện đúng các nghĩa vụ dân sự trong các quan hệ dân sự.

- Có trách nhiệm thực hiện đúng các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ khi tham gia các quan hệ dân sự trong xã hội.

- Tích cực, chủ động vận động người khác chấp hành đúng các quy định của luật về dân sự.

25. Pháp luật về hình sự

- Trình bày được khái niệm tội phạm; các hình phạt.

- Kể tên các tội phạm dựa trên tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội.

- Nêu được các nguyên tắc xử lý hình sự.

- Trình bày được những quy định đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

- Nêu được trách nhiệm pháp lý và hậu quả khi công dân phạm tội.

- Liên hệ được thực tế về tình hình phạm tội tại địa phương.

- Thực hành được một tình huống giả định về tội phạm hình sự và trách nhiệm pháp lý.

- Có trách nhiệm thực hiện đúng các quy định pháp luật về hình sự.

- Có ý thức vận động người thân trong gia đình thực hiện đúng các quy định của pháp luật hình sự.

26. Pháp luật về khiếu nại, tố cáo

- Nêu được khái niệm về khiếu nại, tố cáo.

- Trình bày được quyền và nghĩa vụ của người tố cáo, người bị khiếu nại, tố cáo và người có trách nhiệu giải quyết việc khiếu nại, tố cáo.

- Nêu được quy trình khi thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo.

- Trình bày được nguyên tắc giải quyết tố cáo; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong việc tiếp nhận, giải quyết tố cáo.

- Mô tả được thủ tục, trình tự, thời hiệu và thời hạn giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật.

- Nêu được các hành vi bị nghiêm cấm trong khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo.

- Có ý thức thực hiện đúng các quyền và nghĩa vụ của người tố cáo.

27. Pháp luật an toàn thông tin mạng

- Trình bày được khái niệm an toàn thông tin mạng. Phân biệt được khái niệm an ninh mạng và an toàn thông tin mạng.

- Nêu được những quy định về hoạt động an toàn thông tin mạng, quyền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc bảo đảm an toàn thông tin mạng.

- Nêu được các hành vi bị nghiêm cấm về an toàn thông tin trên mạng, can thiệp, truy cập, gây nguy hại, xóa, thay đổi, sao chép và làm sai lệch thông tin trên mạng trái pháp luật. Các quy định về xử lý các hành vi vi phạm về an toàn thông tin trên mạng.

- Liên hệ được thực tiễn việc vi phạm an ninh thông tin mạng xảy ra hiện nay và các hành động ứng xử để đảm bảo an toàn thông tin mạng.

- Có trách nhiệm trong việc tự bảo vệ thông tin cá nhân của mình và có ý thức tuân thủ quy định của pháp luật về cung cấp thông tin cá nhân khi sử dụng dịch vụ trên không gian mạng.

28. Pháp luật về an ninh mạng

- Trình bày được khái niệm an ninh mạng; các nguyên tắc bảo vệ an ninh mạng.

- Nêu được các hành vi nghiêm cấm về an ninh mạng và các quy định xử lý các hành vi vi phạm an ninh mạng.

- Trình bày được những quy định xử lý hành vi xâm phạm an ninh mạng.

- Nêu được những quy định về bảo vệ trẻ em trên không gian mạng.

- Thực hành được việc xử lý các tình huống công dân có hành vi vi phạm an ninh mạng.

- Trình bày được trách nhiệm của cá nhân khi sử dụng không gian mạng.

- Có ý thức tuân thủ những quy định của pháp luật khi hoạt động trên không gian mạng.

29. Pháp luật về nghĩa vụ quân sự

- Trình bày được khái niệm nghĩa vụ quân sự; trách nhiệm của công dân khi thực hiện nghĩa vụ quân sự, bảo vệ tổ quốc.

- Nêu được độ tuổi và tiêu chuẩn công dân thực hiện nghĩa vụ quân sự.

- Trình bày được những quy định về các trường hợp miễn và hoãn thực hiện nghĩa vụ quân sự của công dân.

- Nêu quyền lợi của công dân khi tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự.

- Trình bày các quy định về hành vi vi phạm và các mức xử lý vi phạm của công dân khi không thực hiện đúng các quy định về nghĩa vụ quân sự.

- Liên hệ được thực tế việc thực hiện nghĩa vụ quân sự của thanh niên tại địa phương.

- Thực hành được việc xử lý tình huống thực tế khi công dân không thực hiện nghĩa vụ quân sự tại địa phương.

- Có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ quân sự của công dân để bảo vệ chủ quyền của Tổ quốc Việt Nam, động viên người thân trong gia đình thực hiện đúng các quy định về nghĩa vụ quân sự để bảo vệ tổ quốc.

- Phê phán và ngăn chặn các hành vi không tham gia thực hiện nghĩa vụ quân sự của công dân.

CHỦ ĐỀ 1. CON NGƯỜI VIỆT NAM

18

10

8

1. Danh nhân Việt Nam trong lịch sử dân tộc (trong các lĩnh vực, chính trị, quân sự, văn hóa, khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo)

12

6

6

2. Hệ giá trị đạo đức, chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới

3

2

1

3. Phát triển con người Việt Nam trong kỷ nguyên số

3

2

1

CHỦ ĐỀ 2. VĂN HÓA VIỆT NAM

84

56

28

4. Di sản văn hóa

6

4

2

5. Phong tục tập quán

6

4

2

6. Lễ hội truyền thống

6

4

2

7. Tôn giáo, tín ngưỡng

6

4

2

8. Văn học dân gian và văn học đương đại

6

4

2

9. Văn hóa của các dân tộc

6

4

2

10. Các loại hình nghệ thuật truyền thống

6

4

2

11. Văn hóa ứng xử

6

4

2

12. Văn hóa trên không gian mạng

3

2

1

13. Văn hóa đọc

3

2

1

14. Văn hóa ẩm thực các vùng miền và dân tộc

6

4

2

15. Danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Việt Nam

6

4

2

16. Chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa

6

4

2

17. Hội nhập quốc tế và giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc

6

4

2

18. Giáo dục văn hóa gắn với bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu

6

4

2

CHỦ ĐỀ 3. GIỚI VÀ BÌNH ĐẲNG GIỚI

24

12

12

19. Giới và bình đẳng giới

6

3

3

20. Bạo lực giới

6

3

3

21. Lạm dụng và xâm hại tình dục

6

3

3

22. Bạo lực đối với trẻ em

6

3

3

CHỦ ĐỀ 4. XÃ HỘI VIỆT NAM

30

17

13

23. Cấu trúc làng xã Việt Nam

6

4

2

24. Các tệ nạn xã hội

6

3

3

25. Lao động trẻ em

6

3

3

26. Gia đình ở Việt Nam

6

4

2

27. Nạn tảo hôn

6

3

3

CHỦ ĐỀ 5. VĂN HÓA ĐỊA PHƯƠNG

24

12

12

28. Lễ hội truyền thống của địa phương

6

3

3

29. Phong tục, tập quán của địa phương

6

3

3

30. Danh lam thắng cảnh của địa phương

6

3

3

31. Loại hình nghệ thuật truyền thống của địa phương

6

3

3

Tổng số tiết

180

107

73

CHỦ ĐỀ 1. CON NGƯỜI VIỆT NAM

1. Danh nhân Việt Nam

- Trình bày được khái niệm danh nhân.

- Kể tên được một số danh nhân tiêu biểu trong các lĩnh vực: chính trị, quân sự, văn hóa, khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo.

- Trình bày được một số nội dung chính về thân thế, sự nghiệp, vai trò của danh nhân trong các lĩnh vực thông qua ví dụ cụ thể.

- Có ý thức trân trọng những đóng góp của danh nhân Việt Nam trong lịch sử dân tộc.

-     Khái niệm: Danh nhân là những người kiệt xuất, có nhân cách, tài năng và nổi tiếng trong lịch sử. Họ có những đóng góp quan trọng đối với dân tộc và nhân loại nên được cộng đồng thừa nhận và kính trọng.

2. Hệ giá trị và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới

- Nêu được bối cảnh xã hội Việt Nam trong thời kỳ mới.

- Xác định được các hệ giá trị và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới.

- Áp dụng được một số chuẩn mực, giá trị đạo đức vào trong cuộc sống.

- Có trách nhiệm giữ gìn và phát triển hệ giá trị và chuẩn mực của con người Việt Nam.

- Hệ giá trị con người Việt Nam gồm: Yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo.

3. Phát triển con người Việt Nam trong kỷ nguyên số

- Xác định được đặc điểm của kỷ nguyên số.

- Nêu được những đặc điểm của con người Việt Nam trong kỷ nguyên số.

- Trình bày và sử dụng được một số ứng dụng về chuyển đổi số vào thực tiễn cuộc sống.

- Đề xuất được giải pháp phát triển con người Việt Nam trong kỷ nguyên số.

- Có ý thức hoàn thiện bản thân để phù hợp với xã hội chuyển đổi số.

CHỦ ĐỀ 2. VĂN HÓA VIỆT NAM

4. Di sản văn hóa

- Nêu được khái niệm di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể.

- Liệt kê được một số di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu của Việt Nam.

- Trình bày được vai trò và giá trị của các di sản văn hóa đối với đời sống con người và xã hội.

- Nêu được các biện pháp để bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa của các di sản văn hóa.

- Liên hệ kể được tên những di sản văn hóa và các giải pháp bảo tồn các di sản văn hóa này tại địa phương.

 - Có ý thức trách nhiệm giữ gìn và phát huy các giá trị của di sản văn hóa trong đời sống xã hội.

- Khái niệm di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể quy định tại Luật Di sản 2001.

- Di sản văn hóa phi vật thể: Hát xoan Phú Thọ; Dân ca quan họ Bắc Ninh; Nhã nhạc cung đình Huế; Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên; Đờn ca tài tử Nam Bộ;….

- Di sản văn hóa vật thể: Hoàng thành Thăng Long; Thành nhà Hồ; quần thể di tích cố đô Huế; Phố cổ Hội An; Thánh địa Mỹ Sơn,…

5. Phong tục tập quán

- Kể tên được một số phong tục, tập quán của người Việt Nam.

- Phân tích được nét đẹp của phong tục, tập quán người Việt Nam.

- Liên hệ kể được tên những phong tục, tập quán còn đến hiện nay tại địa phương.

- Có thái độ phê phán, bài trừ các phong tục, tập quán cổ hủ, lạc hậu và những kiêng kị không đúng.

- Có ý thức bảo tồn và phát huy các phong tục, tập quán tốt đẹp.

- Có trách nhiệm tuyên truyền cho mọi người trong gia đình, cộng đồng về những kiêng kị không đúng, phản khoa học hiện nay ở địa phương.

- Phong tục: Giỗ tết, tế lễ, cưới hỏi, tang lễ, sinh dưỡng, giao thiệp, đạo hiếu, ...

6. Lễ hội truyền thống

- Kể tên được một số lễ hội truyền thống của các dân tộc Việt Nam.

- Trình bày được các giá trị của lễ hội truyền thống ở Việt Nam.

- Liên hệ được các lễ hội truyền thống tại địa phương.

- Có ý thức giữ gìn và bảo tồn lễ hội truyền thống của các dân tộc Việt Nam.

- Có trách nhiệm quảng bá nét đẹp và tự hào đối với lễ hội truyền thống Việt Nam.

- Có thái độ phê phán một số hạn chế trong việc tổ chức các lễ hội truyền thống.

- Lễ hội chung: Tết Nguyên đán, Tết Trung thu.

- Ở miền Bắc: Lễ hội Chùa Hương, lễ hội Đền Hùng, lễ hội Chọi Trâu Đồ Sơn, lễ hội Đống Đa, lễ hội đền Hai Bà Trưng,...

- Ở miền Trung: Hội đua voi ở Tây Nguyên, lễ hội Cầu Ngư Đà Nẵng, lễ Rước Mục đồng,...

- Ở miền Nam: Lễ hội Xa Mắc, lễ hội Bà Chúa sứ, lễ hội Núi Bà Đen,...

7. Tôn giáo, tín ngưỡng

- Trình bày được một số loại hình tín ngưỡng, tôn giáo phổ biến ở Việt Nam.

- Nêu được đặc điểm một số tín ngưỡng và tôn giáo ở Việt Nam.

- Nêu được chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về tín ngưỡng và tôn giáo.

- Liên hệ được việc thực hiện các tín ngưỡng và tôn giáo tại địa phương.

- Có ý thức tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của các cá nhân và cộng đồng.

- Có hành động phản đối các hành vi lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để chống đối Nhà nước.

- Tín ngưỡng: Tục thờ cúng tổ tiên, thờ Thành hoàng, thờ Phật, thờ các thần linh, thờ các anh hùng có công với nước, với dân, đặc biệt thờ Mẫu (mẹ).

- Các loại tôn giáo chính: Phật giáo, Thiên Chúa giáo...

8. Văn học dân gian và văn học đương đại

- Nêu được tầm quan trọng của văn học dân gian và văn học đương đại trong đời sống.

- Liệt kê và nêu được ý nghĩa của một số tác phẩm phổ biến trong văn học dân gian và văn học đương đại.

- Liên hệ kể được tên những tác phẩm về văn học dân gian của địa phương.

- Trình bày được những giá trị của văn học dân gian và văn học đương đại đối với đời sống xã hội hiện nay.

- Có ý thức giữ gìn và phát huy các giá trị nhân văn của văn học dân gian và văn học hiện đại trong đời sống.

Văn học dân gian: truyện cổ tích, truyền thuyết, truyện ngụ ngôn, truyện cười.

9. Văn hóa của các dân tộc

- Nêu được nét văn hóa đặc trưng của các dân tộc trên các vùng lãnh thổ Việt Nam.

- Trình bày được sự khác nhau giữa văn hóa của các vùng miền, các dân tộc.

- Liên hệ nêu được những đặc trưng của văn hóa các dân tộc tại địa phương sinh sống.

- Có ý thức tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ văn hóa và tôn trọng văn hóa đặc trưng của các dân tộc trên đất nước Việt Nam.

10. Các loại hình nghệ thuật truyền thống

- Nêu được đặc điểm một số loại hình nghệ thuật truyền thống của Việt Nam.

- Nêu được giá trị của loại hình nghệ thuật truyền thống đối với đời sống con người.

- Trình bày được vai trò của các loại hình nghệ thuật truyền thống đối với đời sống văn hóa, lao động sản xuất.

- Liên hệ kể tên được các loại hình nghệ thuật truyền thống của địa phương và các biện pháp bảo tồn các loại hình nghệ thuật truyền thống hiện nay.

- Có ý thức bảo tồn và phát huy giá trị của các loại hình nghệ thuật truyền thống Việt Nam.

- Có trách nhiệm giới thiệu, quảng bá các loại hình nghệ thuật truyền thống tại địa phương cho cộng đồng và bạn bè quốc tế.

- Nhóm nghệ thuật sân khấu: Tuồng, Chèo, Cải lương, Múa rối, Xiếc, Kịch nói, Kịch dân ca, Kịch câm, Ca, múa, nhạc, Ngâm thơ, Tấu hài, Tạp kỹ.

- Nhóm nghệ thuật âm nhạc: Dân ca, Nhạc cổ truyền…

- Nhóm nghệ thuật múa: Múa dân gian, Múa cổ truyền, Múa hiện đại.

- Nhóm nghệ thuật tạo hình: Hội họa, Điêu khắc, Chạm khắc.

- Nhóm nghệ thuật ngôn từ: Ca trù, Quan họ, Hát văn.

11. Văn hóa ứng xử

- Nêu được quan niệm văn hóa ứng xử.

- Trình bày được đặc điểm giao tiếp của người Việt Nam.

- Phân tích được vai trò, ý nghĩa của văn hóa ứng xử đối với gia đình và xã hội.

- Nêu được một số quy tắc văn hóa ứng xử trong gia đình, nơi công cộng, nơi làm việc, trong trường học, trong cộng đồng.

- Nêu được thực trạng về văn hóa ứng xử hiện nay (trong gia đình, cộng đồng, nơi làm việc, trong trường học).

- Đề xuất được các giải pháp để khắc phục tình trạng ứng xử thiếu văn hóa của một số cá nhân trong cộng đồng.

- Có ý thức tôn trọng, giữ gìn và phát huy nét đẹp trong văn hóa giao tiếp của con người Việt Nam.

Văn hóa ứng xử được thể hiện qua lời nói, cử chỉ, tác phong, tốc độ giải quyết vấn đề. Văn hóa ứng xử cũng phản ánh nhân cách của một con người.

12. Văn hóa trên không gian mạng

- Nêu được khái niệm và những biểu hiện của văn hóa trên không gian mạng.

- Nhận biết được tầm quan trọng của việc thể hiện văn hóa ứng xử trên không gian mạng.

- Phân tích được mối quan hệ giữa không gian mạng và môi trường thực.

- Biết cách giữ an toàn cho cá nhân và gia đình trên không gian mạng (về thông tin cá nhân, về sức khỏe tâm thần, về tài chính).

- Biết cách tự quản lý và xây dựng văn hóa trên không gian mạng.

- Có ý thức ứng xử có văn hóa trên không gian mạng.

13. Văn hóa đọc

- Nêu được khái niệm văn hóa đọc, vai trò và ý nghĩa của việc đọc sách.

- Trình bày được hình thức và kỹ năng đọc hiệu quả trên sách in, sách điện tử, thông tin trên các phương tiện truyền thông.

- Phân tích được những mặt tích cực, hạn chế về văn hóa đọc của Việt Nam hiện nay.

- Thực hành liên hệ được thực tiễn về việc đọc sách tại địa phương và đề xuất được các hành động cụ thể để phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng.

- Có ý thức tuyên truyền để phát triển văn hóa đọc trong gia đình, dòng học và trong cộng đồng.

Văn hóa đọc: thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc.

14. Văn hóa ẩm thực các vùng miền

- Trình bày được đặc điểm chung của ẩm thực Việt Nam, đặc điểm ẩm thực theo vùng, miền (Bắc, Trung, Nam).

- Nêu được những giá trị văn hóa thể hiện qua cách thức ăn uống các món ăn truyền thống của vùng miền và dân tộc.

- Trình bày được tầm quan trọng của giá trị dinh dưỡng của ẩm thực đối với sức khỏe của mỗi cá nhân và gia đình.

- Thực hành kể được tên và giới thiệu về văn hóa ẩm thực của địa phương.

- Có trách nhiệm giới thiệu, quảng bá văn hóa ẩm thực của địa phương, của vùng miền.

15. Danh lam thắng cảnh

- Kể được tên, địa điểm của một số danh lam thắng cảnh nổi tiếng ở Việt Nam (khu dự trữ sinh quyển, bờ biển, thác nước).

- Nêu được ý nghĩa của các danh lam thắng cảnh ở Việt Nam.

- Có thái độ yêu mến, tự hào về cảnh đẹp của quê hương, đất nước

- Có ý thức và tuyên truyền mọi người trong gia đình, cộng đồng có ý thức giữ gìn, bảo vệ danh lam thắng cảnh của quốc gia và địa phương.

Các danh lam thắng cảnh nổi tiếng: Cao nguyên Đá Đồng Văn (Hà Giang); Đỉnh Phan xi păng (Lào Cai); Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh); Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng (Quảng Bình); Thánh Địa Mỹ Sơn; ...

16. Chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa

- Nêu được khái niệm chuyển đổi số, lợi ích của chuyển đổi số đối với cá nhân, cộng đồng và xã hội.

- Trình bày được tầm quan trọng của việc chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa.

- Biết cách tìm kiếm và truy cập vào các địa chỉ số về lĩnh vực văn hóa.

- Thực hành được việc giới thiệu các di sản văn hóa, ẩm thực đặc sắc của địa phương trên các mạng xã hội.

17. Hội nhập quốc tế và giữ gìn bản sắc văn hóa

- Nêu được khái niệm hội nhập quốc tế, tầm quan trọng và ý nghĩa của việc hội nhập quốc tế của Việt Nam.

- Nêu được cơ hội, thách thức đối với phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế.

- Trình bày được các giải pháp để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc trong quá trình hội nhập quốc tế.

- Có ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc, đồng thời tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa của các nước khác.

18. Giáo dục văn hóa gắn với bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu

- Nêu được các cách thức, hình thức giáo dục văn hóa gắn với bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Nêu được các nội dung giáo dục văn hóa gắn với bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Trình bày được tầm quan trọng của việc giáo dục văn hóa gắn với bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Có ý thức tôn trọng và giữ gìn bảo vệ môi trường bằng những hành động và việc làm cụ thể của bản thân, gia đình và cộng đồng.

CHỦ ĐỀ 3. GIỚI VÀ BÌNH ĐẲNG GIỚI

19. Giới và bình đẳng giới

- Trình bày được khái niệm về giới, bình đẳng giới; vai trò của giới trong gia đình và xã hội.

- Nêu được tầm quan trọng của bình đẳng giới đối với cá nhân, gia đình và xã hội.

- Mô tả được các hành vi vi phạm pháp luật về bình đẳng giới trong gia đình và trong các lĩnh vực của đời sống xã hội.

- Nêu được một số qui định pháp luật về bình đẳng giới (Luật Hôn nhân gia đình, Luật Bình đẳng giới; Luật Lao động).

- Nêu được quyền và nghĩa vụ của nạn nhân bị bạo lực gia đình.

- Liên hệ được thực tế việc thực hiện bình đẳng giới tại địa phương.

- Có trách nhiệm thực hiện và bảo đảm bình đẳng giới trong gia đình và tại cộng đồng.

20. Bạo lực giới

- Trình bày được khái niệm về bạo lực giới; kể tên những hành vi bạo lực giới.

- Nêu được nguyên nhân và hậu quả của bạo lực giới. Đề xuất được những giải pháp phòng chống bạo lực giới.

- Thực hành được một số kỹ năng phòng, tránh bạo lực giới.

- Nêu được một số quy định của phát luật về phòng, chống bạo lực giới.

- Có ý thức phản đối, tố cáo, ngăn cản các hành vi bạo lực giới trong gia đình và cộng đồng.

- Tích cực tham gia tuyên truyền trong gia đình và cộng đồng về phòng, chống bạo lực giới nhằm thay đổi nhận thức, hành vi về bạo lực gia đình.

21. Lạm dụng và xâm hại tình dục

- Nêu được khái niệm lạm dụng tình dục và xâm hại tình dục.

- Phân biệt được sự khác nhau giữa lạm dụng và xâm hại tình dục.

- Nhận diện được các dấu hiệu hoặc biểu hiện của người bị lạm dụng và xâm hại tình dục (dấu hiệu trên cơ thể, dấu hiện cảm xúc, hành vi) và các hành vi lạm dụng và xâm hại tình dục.

- Phân tích được nguyên nhân, hậu quả của việc bị lạm dụng và xâm hại tình dục.

- Thực hành được một số kỹ năng phòng tránh bị lạm dụng và xâm hại tình dục: Giao tiếp hiệu quả, tìm kiếm sự giúp đỡ,...

- Nêu lên được một số quy định pháp luật về phòng, chống lạm dụng và xâm hại tình dục.

- Có kỹ năng phòng, tránh bị lạm dụng, xâm hại tình dục.

- Lạm dụng tình dục là quá trình trong đó một người lợi dụng vị thế của mình nhằm dụ dỗ hay cưỡng ép người khác tham gia vào hoạt động tình dục. 

- Xâm hại tình dục là việc dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ người khác tham gia vào các hành vi liên quan đến tình dục, bao gồm hiếp dâm, cưỡng dâm, giao cấu, dâm ô.

22. Bạo lực đối với trẻ em

- Nêu được khái niệm về bạo lực trẻ em.

- Liệt kê được các hình thức bạo lực đối với trẻ em hiện nay.

- Mô tả được một số dấu hiệu hoặc biểu hiện hành vi trẻ em bị bạo lực (biểu hiện trên cơ thể, biểu hiện về tâm lý, thái độ, hành vi của trẻ em bị bạo lực).

- Phân tích được nguyên nhân và hậu quả của bạo lực đối với trẻ em hiện nay; Liên hệ được thực tế địa phương.

- Trình bày được các quy định pháp luật về phòng chống bạo lực đối với trẻ em.

- Có trách nhiệm bảo vệ trẻ em trong gia đình không bị bạo lực.

- Có ý thức phản đối, tố cáo, ngăn cản các hành vi bạo lực đối với trẻ em.

CHỦ ĐỀ 4. CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI VIỆT NAM

23. Cấu trúc làng xã Việt Nam

- Trình bày được đặc điểm, cấu trúc và vai trò của làng, xã ở Việt Nam.

- Nêu được ý nghĩa và tác dụng của hương ước làng, xã (lệ làng được ghi bằng văn bản) và luật tục (lệ làng quy định bằng lời nói).

- Trình bày được một số ưu điểm và hạn chế của cộng đồng làng, xã ở Việt Nam.

- Nêu được những hoạt động thực tế của cộng đồng làng, xã ở địa phương.

- Có ý thức tôn trọng, bảo tồn và phát huy những nét đẹp văn hóa của cộng đồng làng, xã.

24. Các tệ nạn xã hội

- Nêu được khái niệm về tệ nạn xã hội.

- Kể tên được các tệ nạn xã hội.

- Trình bày được nguyên nhân và tác hại của các tệ nạn xã hội.

- Nêu được vai trò và trách nhiệm của các chủ thể trong việc phòng tránh các các tệ nạn xã hội.

- Thực hành được việc liên hệ về các tệ nạn xã hội có xảy ra tại địa phương và trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc ngăn ngừa và giải quyết các tệ nạn xã hội.

- Có ý thức và kỹ năng phòng, tránh không tham gia các tệ nạn xã hội.

- Tệ nạn xã hội: Rượu bia, cờ bạc, mê tín dị đoan, buôn bán người, nghiện hút ma túy...

- Các chủ thể: Gia đình, nhà trường, chính quyền địa phương, các tổ chức chính trị, xã hội và cộng đồng.

25. Lao động trẻ em

- Trình bày được khái niệm lao động trẻ em.

- Nêu được nguyên nhân và hậu quả của việc lạm dụng lao động trẻ em.

- Nêu được một số quy định pháp luật về phòng, chống lạm dụng lao động trẻ em.

- Kể tên được một số hành vi vi phạm pháp luật về lạm dụng lao động trẻ em.

- Liên hệ được tình hình lao động trẻ em ở địa phương và các giải pháp của chính quyền địa phương về tình trạng lạm dụng lao động trẻ em.

- Có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của trẻ em trong quá trình sử dụng lao động đúng quy định.

- Có trách nhiệm truyền thông cho mọi người trong gia đình và cộng đồng phản đối lạm dụng lao động trẻ em.

26. Gia đình ở Việt Nam

- Trình bày được khái niệm gia đình và nguồn gốc hình thành gia đình, các hình thái của gia đình.

- Phân tích được vai trò và chức năng của gia đình.

- Nêu được quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi thành viên trong gia đình.

- Biết cách tuyên truyền cho mọi người có ý thức về cội nguồn, biết ơn tổ tiên và bảo vệ truyền thống của gia đình hiệu quả.

- Chức năng của gia đình: chức năng kinh tế, chức năng tái sinh sản duy trì nòi giống và chức năng nuôi dưỡng, giáo dục và các chức năng khác.

- Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ, con, ông bà và cháu; anh chị em ruột trong gia đình.

27. Nạn tảo hôn

- Trình bày được khái niệm tảo hôn.

- Nêu được nguyên nhân và hậu quả của nạn tảo hôn đối với cá nhân và xã hội.

- Đề xuất được một số giải pháp phòng tránh nạn tảo hôn.

- Có trách nhiệm thực hiện tốt các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình.

- Có ý thức vận động và truyền thông cho người dân trong cộng động về những tác hại của nạn tảo hôn.

- Theo quy định của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn, cụ thể là nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên (điểm a khoản 1 Điều 8).

- Tảo hôn là hành vi vi phạm pháp luật.

CHỦ ĐỀ 5. VĂN HÓA ĐỊA PHƯƠNG

28. Lễ hội truyền thống của địa phương

- Liệt kê được các lễ hội truyền thống của địa phương.

- Nêu được giá trị của các lễ hội truyền thống đối với đời sống con người địa phương.

- Đề xuất được các biện pháp gìn giữ và quảng bá các lễ hội truyền thống của địa phương.

- Có ý thức trách nhiệm giữ gìn và phát huy giá trị của các lễ hội truyền thống của địa phương.

29. Phong tục, tập quán của địa phương

- Liệt kê được các phong tục, tập quán của địa phương.

- Nêu được các giá trị của phong tục, tập quán đối với đời sống con người địa phương và xã hội Việt Nam.

- Đề xuất được các giải pháp và những hành động giữ gìn và phát huy các giá trị của phong tục, tập quán địa phương.

- Có ý thức giữ gìn và phát huy các phong tục, tập quán của địa phương.

30. Danh lam thắng cảnh/di tích lịch sử - văn hóa của địa phương

- Liệt kê được các danh lam thắng cảnh/di tích lịch sử - văn hóa tiêu biểu của địa phương.

- Nêu được giá trị của danh lam thắng cảnh/di tích lịch sử - văn hóa đối với đời sống con người địa phương.

- Xây dựng được kế hoạch hành động giữ gìn, bảo vệ và quảng bá danh lam thắng cảnh/di tích lịch sử - văn hóa ở địa phương.

- Có ý thức trách nhiệm bảo tồn danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử - văn hóa của địa phương.

Đền Hùng, Hồ Gươm; Thành Cổ Loa; Văn Miếu Quốc Tử Giám; Cố đô Hoa Lư; Điện Biên Phủ; Thành nhà Hồ; Cố đô Huế;

31. Nghệ thuật truyền thống của địa phương

- Liệt kê được các loại hình nghệ thuật truyền thống tiêu biểu của địa phương.

- Nêu được giá trị của loại hình nghệ thuật truyền thống đối với đời sống con người địa phương.

- Đề xuất được các biện pháp gìn giữ và quảng bá các giá trị của các loại hình nghệ thuật truyền thống tiêu biểu của địa phương.

- Có ý thức và trách nhiệm giữ gìn, bảo vệ các loại hình nghệ thuật truyền thống của địa phương.

CHỦ ĐỀ 1. VẤN ĐỀ CHUNG VỀ MÔI TRƯỜNG VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

102

54

48

1. Môi trường, tài nguyên thiên nhiên và con người

12

6

6

2. Môi trường và phát triển bền vững

6

3

3

3. Biến đổi khí hậu

12

6

6

4. Suy giảm tầng ôzôn

6

4

2

5. Phòng chống thiên tai và giảm nhẹ rủi ro khi gặp thiên tai

9

5

4

6. Phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường

12

6

6

7. Đô thị hóa và môi trường

6

3

3

8. Công nghiệp hóa và môi trường

6

3

3

9. Du lịch và vấn đề môi trường

6

3

3

10. Chất thải và vệ sinh môi trường

12

6

6

11. Sử dụng năng lượng sạch

9

6

3

12. Phát triển nông nghiệp thông minh

6

3

3

CHỦ ĐỀ 2. BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

78

42

36

13. Bảo vệ môi trường đất

15

6

9

14. Bảo vệ môi trường nước

15

6

9

15. Bảo vệ môi trường không khí

15

9

6

16. Bảo vệ tài nguyên rừng

9

5

4

17. Bảo vệ tài nguyên và môi trường biển

12

9

3

18. Bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học

12

7

5

Tổng số tiết

180

96

84

CHỦ ĐỀ 1. VẤN ĐỀ CHUNG VỀ MÔI TRƯỜNG VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

1. Môi trường, tài nguyên thiên nhiên và con người

 - Trình bày được khái niệm, đặc điểm của môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

- Trình bày được vai trò của môi trường, tài nguyên thiên nhiên đối với sự phát triển của xã hội loài người.

- Phân tích được mối quan hệ tác động qua lại giữa con người và môi trường. Liên hệ được thực tế tại địa phương tác động của con người tới môi trường và ảnh hưởng của tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt, suy thoái và ô nhiễm môi trường tới cuộc sống và sản xuất con người.

- Nêu được một số công ước quốc tế; chính sách của Nhà nước và quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

- Đề xuất và thực hiện được các giải pháp bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên tại địa phương.

- Tuyên truyền đến cộng đồng tại địa phương về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

- Tác động của con người tới môi trường (tích cực, tiêu cực): Cuộc sống và sản xuất của con người tác động tới môi trường bao gồm: Gia tăng dân số; Đô thị hóa; Công nghiệp hóa; Phát triển nông nghiệp; Giao thông; Du canh, du cư tự do (tùy vào mỗi địa phương, tác động của các vấn đề này sẽ khác nhau, cần xác định vấn đề chính để đề cập cụ thể vấn đề đó).

- Ảnh hưởng của tài nguyên thiên nhiên cạn kiệt và ô nhiễm môi trường tới cuộc sống và sản xuất của con người.

2. Môi trường và phát triển bền vững

- Trình bày được khái niệm và sự cần thiết của phát triển bền vững.

- Trình bày được quan hệ giữa môi trường và phát triển bền vững; liên hệ thực tế địa phương.

- Xác định được những biện pháp cơ bản để bảo vệ môi trường vì sự phát triển bền vững ở địa phương.

- Thực hiện và tuyên truyền được các biện pháp bảo vệ môi trường vì sự phát triển bền vững.

3. Biến đổi khí hậu

- Trình bày được khái niệm, biểu hiện, nguyên nhân của biến đổi khí hậu.

- Trình bày được các tác động của biến đổi khí hậu. Liên hệ được thực tiễn tại địa phương.

- Giải thích được tầm quan trọng và sự cấp bách của ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Trình bày được các giải pháp thích ứng và ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Đề xuất và thực hiện được những giải pháp thiết thực thích ứng và ứng phó với biến đổi khí hậu tại địa phương.

 - Có trách nhiệm tuyên truyền đến người thân, cộng đồng thực hiện những giải pháp thích ứng và ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Theo Luật Khí tượng thủy văn năm 2015: Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu trong một khoảng thời gian dài do tác động của các điều kiện tự nhiên và hoạt động của con người, biểu hiện bởi sự nóng lên toàn cầu, mực nước biển dâng và gia tăng các hiện tượng khí tượng thủy văn cực đoan.

- Tác động của biến đổi khí hậu: Tăng nhiệt độ toàn cầu; mực nước biển dâng cao; thay đổi môi trường sống; sự gia tăng các bệnh tật; thiệt hại về kinh tế.

- Các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu: Giảm thiểu khí thải nhà kính; tăng cường sử dụng năng lượng xanh; tiết kiệm năng lượng và nước; bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái trồng rừng; giảm khí thải CO2.

4. Suy giảm tầng ôzôn

- Nêu được vai trò quan trọng của tầng ôzôn tới đời sống sinh vật và con người.

- Trình bày được những nguyên nhân chủ yếu và hậu quả suy giảm tầng ôzôn.

- Lựa chọn và sử dụng được các thiết bị thân thiện không ảnh hưởng tới tầng ôzôn.

- Tuyên truyền được đến người thân, cộng đồng không sử dụng các thiết bị làm suy giảm tầng ôzôn.

 - Vai trò chính của tầng ozon là:

+ Bảo vệ, ngăn chặn các tia bức xạ xâm nhập đến bề mặt trái đất.

+ Tầng ozon đóng vai trò hấp thụ, phản xạ và truyền đi các bức xạ điện từ của mặt trời chiếu thẳng đến trái đất.

+ Giúp cho khí hậu, nhiệt độ trên trái đất được duy trì ổn định và ôn hòa.

+ Giúp đỡ con người nhiều trong các lĩnh vực khác nhau như: Nghiên cứu khoa học, thuốc sát khuẩn, thuốc tẩy, hóa chất độc hại, khử độc thuốc trừ sâu, xử lý và cải tạo các nguồn nước thải.

5. Phòng, chống thiên tai và giảm nhẹ rủi ro khi gặp thiên tai

- Kể tên được những thiên tai thường xảy ra trong những năm gần đây.

- Trình bày được những nguyên nhân và hậu quả của thiên tai.

- Liên hệ thực tiễn tại địa phương về những thiên tai thường xảy ra và hậu quả.

- Nêu được một số quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai và giảm nhẹ rủi ro khi gặp thiên tai.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc phòng, chống thiên tai và giảm nhẹ rủi ro khi gặp thiên tai.

- Trình bày được biện pháp phòng, chống thiên tai và giảm nhẹ rủi ro khi gặp thiên tai.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương và bản thân về việc thực hiện các biện pháp phòng, chống thiên tai và giảm nhẹ rủi ro khi gặp thiên tai.

- Thực hiện và tuyên truyền cho người thân, cộng động cùng tham gia vào các hoạt động phòng, chống thiên tai và giảm nhẹ rủi ro khi gặp thiên tai.

- Thiên tai là những hiện tượng thiên nhiên cực đoan, là sự cố bất khả kháng và có những lúc nằm ngoài khả năng kiểm soát của con người như: Bão, lũ lụt, hạn hán, động đất, trượt đất, sụt lở đất, mưa axit, mưa đá, biến đổi khí hậu và thiên tai khác.

- Nguyên nhân cơ bản là do các hoạt động sản xuất và sinh hoạt của con người gây nên.

- Hậu quả môi trường, hậu quả kinh tế - xã hội.

- Cứu nạn, cứu hộ, phòng dịch bệnh và vệ sinh môi trường.

- Theo Luật Phòng, chống thiên tai.

6. Phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường

- Nêu được khái niệm, biểu hiện cơ bản của sự cố môi trường.

- Nêu được những sự cố môi trường thường xảy ra.

- Trình bày được những nguyên nhân và hậu quả cơ bản khi sự cố môi trường xảy ra.

- Xác định được cách phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường.

- Nêu được một số quy định của pháp luật về sự cố môi trường.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương về những sự cố môi trường thường xảy ra; cách phòng tránh và xử lý những sự cố đó.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc phòng ngừa và ứng phó với sự cố môi trường.

- Thực hiện và tuyên truyền cho người thân, cộng đồng về phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường.

- Tích cực tham gia khắc phục hậu quả sau khi xảy ra sự cố môi trường.

- Hỏa hoạn, cháy rừng, sự cố kỹ thuật gây nguy hại về môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh.

- Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020.

- Sự cố trong tìm kiếm, thăm dò, khai thác và vận chuyển khoáng sản, dầu khí, sập hầm lò, phụt dầu, tràn dầu.

- Sự cố trong lò phản ứng hạt nhân, nhà máy điện nguyên tử, nhà máy sản xuất, tái chế nhiên liệu hạt nhân, kho chứa chất phóng xạ.

7. Đô thị hóa và môi trường

- Trình bày được đặc điểm cơ bản của quá trình đô thị hóa ở Việt Nam.

- Nêu được ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa tới môi trường và biện pháp bảo vệ môi trường trong quá trình đô thị hóa.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương về ảnh hưởng của quá trình đô thị hóa và biện pháp bảo vệ môi trường.

- Thực hiện được một số biện pháp bảo vệ môi trường trong quá trình đô thị hóa.

- Có ý thức tuyên truyền cho cộng đồng về sự cần thiết phải bảo vệ môi trường trong quá trình đô thị hóa.

- Tác động đến kinh tế, sức khỏe, văn hóa, giáo dục.

- Phát triển đô thị nhưng thiếu cơ sở hạ tầng, phát triển khu công nghiệp không theo quy hoạch sẽ tác động xấu đến môi trường như tắc nghẽn giao thông, ô nhiễm không khí, nước, rác thải.

- Ví dụ: Xây dựng nhà, khu thương mại, công nghiệp, không xây dựng cơ sở hạ tầng, hoặc phá rừng, lấp đất ngập nước để xây dựng.

8. Công nghiệp hóa và môi trường

- Trình bày được khái niệm, đặc điểm của công nghiệp hóa.

- Nêu được tác động của công nghiệp hóa đối với sự phát triển kinh tế - xã hội và môi trường.

- Nêu được biện pháp bảo vệ môi trường trong quá trình công nghiệp hóa.

- Liên hệ thực tiễn tại địa phương về tác động và biện pháp bảo vệ môi trường trong quá trình công nghiệp hóa.

- Thực hiện được một số biện pháp bảo vệ môi trường trong quá trình công nghiệp hóa.

- Tuyên truyền được cho cộng đồng về sự cần thiết của bảo vệ môi trường trong quá trình công nghiệp hóa.

- Tạo năng suất lao động cao, tăng thu nhập, cơ hội việc làm.

- Ví dụ: Không xả nước thải độc hại ra sông, không làm ô nhiễm nước, không khí.

9. Du lịch và vấn đề môi trường

- Nêu được vai trò của du lịch trong phát triển kinh tế.

- Trình bày được một số yếu tố của phát triển du lịch tác động tới môi trường.

- Nêu được một số quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường khi phát triển du lịch.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương về hoạt động bảo vệ môi trường khi phát triển du lịch.

- Thực hiện được các biện pháp bảo vệ môi trường trong phát triển du lịch.

- Tích cực tuyên truyền được cho mọi người bảo vệ môi trường du lịch.

 10. Chất thải và vệ sinh môi trường

- Xác định được các loại chất thải. Liên hệ thực tế về chất thải tại địa phương.

 - Nêu được tác hại của việc xả chất thải chưa qua xử lý ra môi trường.

- Kể được một số quy định của pháp luật về quản lý chất thải phân loại, thu gom, vận chuyển, tái sử dụng, tái chế, xử lý.

- Nêu được trách nhiệm của cá nhân trong việc ngăn ngừa và xử lý chất thải.

- Xây dựng và thực hiện được kế hoạch xử lý chất thải tại gia đình, địa phương.

- Tích cực tuyên truyền đến người thân và cộng đồng về phân loại, thu gom, vận chuyển, tái sử dụng, tái chế, xử lý chất thải, hạn chế phát sinh rác thải nhựa ra môi trường.

- Thực hiện được các dự án bảo vệ môi trường sống ở địa phương, tuyên truyền nâng cao trách nhiệm cộng đồng trong việc phân loại rác thải tại nguồn.

- Nghị định số 38/2015/NĐ-CP về quản lý chất thải và phế liệu ngày 24/4/2015 của Chính phủ.

+ Chất thải rắn sinh hoạt (còn gọi là rác sinh hoạt) là chất thải rắn phát sinh trong sinh hoạt thường ngày của con người.

+ Chất thải rắn sinh hoạt được phân loại tại nguồn phù hợp với mục đích quản lý, xử lý thành các nhóm như sau:

+ Nhóm hữu cơ dễ phân hủy/ chất thải thực phẩm (nhóm thức ăn thừa, lá cây, rau, củ, quả, xác động vật);

+ Nhóm có khả năng tái sử dụng, tái chế (nhóm giấy, nhựa, kim loại, cao su, ni lông, thủy tinh);

- Luật Bảo vệ môi trường 2020.

11. Sử dụng năng lượng sạch

- Kể được tên các dạng năng lượng cơ bản và các loại năng lượng sạch.

- Trình bày được vai trò của năng lượng đối với cuộc sống và lợi ích của việc sử dụng năng lượng sạch.

- Trình bày được thực trạng khai thác và sử dụng năng lượng sạch trong sản xuất và trong sinh hoạt.

- Nêu được biện pháp sử dụng năng lượng sạch hiệu quả.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương và bản thân về việc sử dụng năng lượng sạch.

- Thực hiện và tuyên truyền, vận động được cho cộng đồng sử dụng tiết kiệm năng lượng sạch trong sản xuất và sinh hoạt.

- Năng lượng sạch là các nguồn năng lượng không gây ô nhiễm môi trường. Chúng thường có sẵn trong tự nhiên hoặc là các chế phẩm của các sản phẩm thiên nhiên, bao gồm: năng lượng gió, năng lượng mặt trời, năng lượng địa nhiệt, năng lượng thủy điện, năng lượng sóng, năng lượng sinh khối…

- Hiện nay, các dạng năng lượng khai thác được chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và sinh hoạt; còn sử dụng lãng phí.

- Tiết kiệm năng lượng, sử dụng các loại thiết bị tiết kiệm điện năng, năng lượng sạch.

12. Phát triển nông nghiệp thông minh

- Nêu được khái niệm, vai trò, đặc điểm của nông nghiệp thông minh.

- Trình bày được một số mô hình phát triển nông nghiệp thông minh ở Việt Nam.

- Nêu được điều kiện để phát triển nông nghiệp thông minh và áp dụng vào thực tế tại địa phương.

- Nông nghiệp thông minh là hoạt động sản xuất nông nghiệp áp dụng công nghệ cao (cơ giới hóa, tự động hóa,…); công nghệ sản xuất và bảo quản sản phẩm an toàn (phương pháp hữu cơ, theo GAP,…); công nghệ quản lý, nhận diện sản phẩm theo chuỗi giá trị,… gắn với hệ thống trí tuệ nhân tạo, công nghệ thông tin để tối ưu hóa quy trình sản xuất. 

CHỦ ĐỀ 2. BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

13. Bảo vệ môi trường đất

13.1. Sử dụng tài nguyên đất

- Nêu được vai trò của tài nguyên đất đối với cuộc sống con người.

- Trình bày được thực trạng sử dụng tài nguyên đất hiện nay.

- Trình bày được biện pháp sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên đất để phát triển bền vững.

- Nêu được một số quy định pháp luật về sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên đất.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương về thực trạng và biện pháp sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên đất để phát triển bền vững.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc sử dụng bền vững tài nguyên đất.

- Thực hiện được các biện pháp sử dụng có hiệu quả và bền vững tài nguyên đất.

- Tuyên truyền được đến người thân, cộng đồng về việc sử dụng hợp lý và bảo vệ tài nguyên đất.

- Luật Bảo vệ môi trường năm 2020

- Hiện trạng sử dụng đất: Đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp, đất chưa sử dụng.

- Sử dụng đất đúng mục đích, khai thác đi đôi với tái phục hồi, cải tạo đất.

- Tùy thuộc vào hiện trạng sử dụng đất của địa phương để tập trung hơn vào biện pháp phù hợp.

13.2. Phòng ngừa suy thoái và ô nhiễm môi trường đất

- Nêu được hiện tượng suy thoái và ô nhiễm đất ở Việt Nam.

- Trình bày được nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm và suy thoái đất.

- Trình bày được các biện pháp phòng ngừa suy thoái và ô nhiễm môi trường đất.

- Nêu được một số quy định pháp luật về phòng ngừa suy thoái và ô nhiễm môi trường đất.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương về hiện tượng, nguyên nhân, hậu quả và biện pháp phòng ngừa suy thoái và ô nhiễm môi trường đất.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc bảo vệ tài nguyên đất.

- Thực hiện được các biện pháp phòng ngừa suy thoái và ô nhiễm môi trường đất.

- Hiện tượng: Xói mòn, rửa trôi, bạc màu, nhiễm mặn, nhiễm phèn, bị ô nhiễm, hoang mạc hóa.

- Nguyên nhân: Chủ yếu do hoạt động của con người như khai thác khoáng sản, công nghiệp, nông nghiệp, làng nghề, phá rừng, canh tác không bền vững.

- Tùy nhu cầu của từng địa phương để tập trung hơn vào các vấn đề như: đất nhiễm mặn, nhiễm phèn, hoang mạc hóa, ô nhiễm đất.

 13.3. Đất ngập nước và sử dụng bền vững đất ngập nước

- Nêu được các loại đất ngập nước và một số đặc điểm của các dạng đất ngập nước ở Việt Nam.

- Trình bày được tầm quan trọng của vùng đất ngập nước đối với hệ sinh thái.

- Trình bày được một số nguyên nhân làm suy thoái, biến mất của các vùng đất ngập nước.

- Đề xuất được một số biện pháp bảo vệ và sử dụng bền vững nguồn lợi đất ngập nước.

- Thực hiện được một số biện pháp để khai thác hợp lý và tái tạo nguồn lợi đảm bảo sự bền vững của vùng đất ngập nước.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương về thực trạng và sử dụng bền vững đất ngập nước.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc bảo vệ và sử dụng bền vững đất ngập nước.

- Tuyên truyền được cho người thân, cộng đồng thực hiện việc bảo vệ và sử dụng bền vững đất ngập nước.

- Đất ngập nước nội địa và đất ngập nước ven biển.

+ Đất ngập nước nội địa có mặt ở cả 3 miền và các vùng sinh thái, đa dạng về kiểu loại, hình thái, tài nguyên, chức năng và giá trị đa dạng sinh học, như: châu thổ ngập nước thường xuyên; sông suối chảy thường xuyên, tạm thời; đầm nuôi trồng thủy sản.

+ Đất ngập nước ven biển gồm đất ngập nước cửa sông, bãi triều, đầm phá và vùng nước biển có độ sâu 6 m khi triều kiệt, ví dụ như hệ sinh thái rừng ngập mặn, rạn san hô, thảm cỏ biển.

- Vai trò đối với sản xuất nông nghiệp và thủy sản, lọc nước thải, điều hoà dòng chảy, điều hòa khí hậu địa phương, chống xói lở bờ biển, ổn định mức nước ngầm cho những vùng sản xuất nông nghiệp, tích lũy nước ngầm, là nơi trú chân của nhiều loài chim di cư quý hiếm, là nơi giải trí, du lịch.

14. Bảo vệ môi trường nước

14.1. Những vấn đề chung về bảo vệ môi trường nước

- Trình bày được tầm quan trọng của nước đối với cuộc sống.

- Nêu được thực trạng, nguyên nhân, hậu quả của ô nhiễm môi trường nước.

- Trình bày được một số giải pháp cơ bản để bảo vệ môi trường nước.

- Trình bày được những biện pháp sử dụng tiết kiệm tài nguyên nước trong sản xuất và sinh hoạt.

- Kể được một số quy định pháp luật về bảo vệ tài nguyên nước.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân đối với việc bảo vệ tài nguyên nước.

- Thực hiện được các hoạt động thiết thực bảo vệ môi trường nước.

- Tuyên truyền được đến người thân, cộng đồng bảo vệ môi trường nước.

- Chỉ ra được thực trạng về nguồn nước của Việt Nam. Đặc biệt là các vấn đề:

+ Nhu cầu sử dụng nước trong sinh hoạt và trong sản xuất ngày càng tăng;

+ Tình trạng thiếu nước vào mùa cạn, thừa nước mùa mưa, ngập lụt.

+ Tình trạng cạn kiệt nguồn nước ngầm, ô nhiễm nước mặt đang xảy ra ở các khu đô thị, đồng bằng;

- Các giải pháp bảo vệ nguồn nước, liên hệ với thực tế ở địa phương (trong đó, chú trọng vào vai trò, trách nhiệm của người dân và vấn đề thực thi pháp luật).

14.2. Bảo vệ môi trường nước mặt, nước dưới đất, nước biển

- Phân biệt được các môi trường nước mặt, nước dưới đất, nước biển.

- Trình bày được nội dung bảo vệ môi trường nước mặt, nước dưới đất, nước biển.

- Nêu được trách nhiệm của các tập thể, cá nhân đối với việc bảo vệ các môi trường nước mặt, nước dưới đất, nước biển.

- Trình bày được các biện pháp cải tạo chất lượng môi trường nước mặt, nước dưới đất, nước biển.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương.

- Liên hệ được trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ các môi trường nước.

14.3. Xử lý nước sinh hoạt

- Trình bày được tác hại của việc sử dụng nước bị ô nhiễm đối với sức khỏe con người.

- Phân biệt được biểu hiện của nước sạch, nước nhiễm bẩn, nhiễm mặn, nhiễm phèn.

- Thực hiện được một số cách xử lý nước (nhiễm bẩn, nhiễm mặn, nhiễm phèn) đơn giản để có nước sạch phục vụ cho sinh hoạt hàng ngày.

- Có ý thức tuyên truyền, phổ biến để mọi người trong gia đình và cộng đồng có thể thực hiện một số cách xử lý nước sinh hoạt.

- Nước sạch là nước đáp ứng tiêu chuẩn nước sạch của tiêu chuẩn Việt Nam.

- Nhận biết nước sạch bằng cảm quan chỉ là cách sơ khai, chưa thể khẳng định được hoàn toàn là nước sạch.

- Một số cách lọc nước nhiễm bẩn, nhiễm asen như: dùng phèn, dùng bể lọc cát.

14.4. Xử lý nước thải

- Trình bày được thực trạng và nguyên nhân của nước thải ở địa phương (nước thải từ sinh hoạt, sản xuất, từ các làng nghề).

- Trình bày được tác hại của nước thải đối với môi trường.

- Nêu được một số biện pháp phòng chống ô nhiễm môi trường do nước thải gây nên.

- Thực hiện được một số cách xử lý và hạn chế nước thải gây ô nhiễm.

- Tích cực tham gia và vận động mọi người cùng nhau xử lý và hạn chế nước thải gây ô nhiễm môi trường.

Tùy vào từng địa phương nước thải có nguồn phát sinh như thế nào để tập trung hơn:

- Nước thải sinh hoạt phát sinh từ tổ chức, hộ gia đình;

- Nước thải phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ (làng nghề, chăn nuôi, sản xuất công nghiệp).

15. Bảo vệ môi trường không khí

15.1. Những vấn đề chung về bảo vệ môi trường không khí

- Nêu được vai trò của không khí đối với sự sống.

- Trình bày được thực trạng và nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí.

- Nêu được tác hại của không khí bị ô nhiễm đối với sức khỏe con người.

- Trình bày được một số giải pháp bảo vệ môi trường không khí.

- Nêu được một số quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường không khí.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc bảo vệ môi trường không khí.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương và bản thân trong việc bảo vệ môi trường không khí.

- Thực hiện và tuyên truyền được đến người thân và cộng đồng bảo vệ môi trường không khí.

- Không khí là một hỗn hợp nhiều chất khí. Thành phần theo thể tích của không khí là: 78% khí nitơ, 21 khí ôxi, 1% các khí khác (khí cacbonic, hơi nước, khí hiếm).

- Ô nhiễm không khí là sự có mặt của các chất lạ hoặc sự biến đổi quan trọng trong thành phần không khí làm cho nó không sạch, có mùi khó chịu, bụi làm giảm tầm nhìn.

- Giao thông, chất thải sản xuất công, nông nghiệp, sinh hoạt của người dân, tiếng ồn.

- Các dịch bệnh bị phát sinh và lây truyền qua không khí.

- Sử dụng năng lượng sạch, không hút thuốc lá, sử dụng giao thông công cộng.

15.2. Ô nhiễm không khí ở các khu đô thị/ khu công nghiệp

- Trình bày được thực trạng môi trường không khí ở các khu đô thị/khu công nghiệp.

- Giải thích được nguyên nhân ngây ô nhiễm không khí ở các khu đô thị/công nghiệp.

- Trình bày được một số giải pháp chống ô nhiễm nguồn không khí ở các khu đô thị/công nghiệp.

- Nêu được một số quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường không khí ở các khu đô thị.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc hạn chế gây ô nhiễm môi trường không khí đô thị/công nghiệp.

- Tích cực tuyên truyền thực hiện chống ô nhiễm không khí tại các khu đô thị/công nghiệp cho người thân trong gia đình.

- Tích cực tham gia bảo vệ môi trường không khí khu đô thị/khu công nghiệp.

- Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí khu đô thị/công nghiệp, các yếu tố làm ô nhiễm không khí (hoạt động giao thông, sản xuất công nghiệp, chất thải trong sinh hoạt), những ảnh hưởng đối với sức khỏe con người.

- Hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch, sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

15.3. Ô nhiễm không khí ở các làng nghề

- Trình bày được thực trạng và nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí ở các làng nghề.

- Trình bày được một số giải pháp phòng chống ô nhiễm không khí ở làng nghề.

- Liệt kê được những quy định của pháp luật về phòng chống và xử lý các hành vi gây ô nhiễm không khí làng nghề.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc phòng chống ô nhiễm không khí làng nghề.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương và bản thân về tình trạng ô nhiễm không khí ở các làng nghề.

- Có trách nhiệm tuyên truyền để mọi người trong gia đình và cộng đồng thực hiện phòng chống ô nhiễm không khí làng nghề.

- Do các chất thải trong sản xuất làng nghề (lò gạch thủ công, không có hệ thông xử lý chất thải).

- Đặc biệt lưu ý các làng nghề thủ công như sản xuất bún, miến, giết mổ gia cầm, sơn mài, giấy, mây tre đan.

16. Bảo vệ tài nguyên rừng

- Trình bày được vai trò của các loại rừng (rừng phòng hộ đầu nguồn/rừng phòng hộ ven biển/rừng ngập mặn/rừng sản xuất) đối với cuộc sống con người.

- Trình bày được hiện trạng rừng Việt Nam.

 - Trình bày được thực trạng, nguyên nhân và hậu quả của suy thoái tài nguyên rừng.

- Trình bày được giải pháp bảo vệ và phát triển rừng.

- Nêu được một số quy định pháp luật bảo vệ và phát triển rừng.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương.

- Xác định được trách nhiệm của các nhân trong việc bảo vệ và phát triển rừng.

- Thực hiện được các giải pháp bảo vệ và phát triển rừng.

- Có trách nhiệm tuyên truyền, vận động người thân, cộng đồng tham gia bảo vệ và phát triển rừng, cây xanh.

- Tập trung vào phân tích những loại rừng như: rừng phòng hộ đầu nguồn/rừng phòng hộ ven biển/rừng ngập mặn/rừng sản xuất.

- Hiện trạng rừng: tổng diện tích có rừng (trong đó: rừng tự nhiên, rừng trồng), tỷ lệ che phủ rừng.

17. Bảo vệ tài nguyên và môi trường biển

17.1. Phòng, chống suy thoái và ô nhiễm môi trường biển

- Trình bày được vị trí, vai trò của biển đối với phát triển kinh tế và cuộc sống của con người

- Nêu được thực trạng, nguyên nhân và hậu quả suy thoái và ô nhiễm môi trường biển.

- Nêu được những giải pháp chống suy thoái và ô nhiễm môi trường biển hiện nay.

- Nêu được một số quy định của pháp luật về bảo vệ tài nguyên biển. Liên hệ thực tiễn tại địa phương.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc bảo vệ môi trường biển.

- Thực hiện và tuyên truyền được cho người thân, cộng đồng có những hành động thiết thực bảo vệ môi trường biển.

- Các nguyên nhân chủ yếu gây ảnh hưởng đến suy thoái tài nguyên biển như: khai thác; ô nhiễm do con người; chất thải; biến đổi khí hậu.

- Không xả chất thải, rác, làm tràn dầu ra biển; không đánh bắt sinh vật biển bằng mìn, xung điện.

17.2. Phát triển và bảo tồn đa dạng sinh học biển

- Nêu được sự đa dạng sinh học biển, ven biển.

- Trình bày được thực trạng, nguyên nhân và hậu quả suy giảm đa dạng sinh học biển, ven biển.

- Nêu được những giải pháp hạn chế suy giảm đa dạng sinh học biển, ven biển.

- Nêu được một số quy định pháp luật về bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học biển. Liên hệ thực tiễn tại địa phương.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc bảo vệ đa dạng sinh học biển.

- Có trách nhiệm tuyên truyền để mọi người trong gia đình và cộng đồng thực hiện bảo vệ đa dạng sinh học biển.

- Thực hiện được các hoạt động bảo vệ đa dạng sinh học biển.

- Nêu được một số điều luật bảo toàn và phát triển đa dạng sinh học biển trong Luật đa dạng sinh học 2018.

- Không đánh bắt, ăn thịt những loài sinh vật biển quí hiếm, khai thác bền vững.

18. Bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học

18.1. Bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học

- Nêu được đặc điểm của đa dạng sinh học.

- Trình bày được giá trị đa dạng sinh học đối với cuộc sống.

- Trình bày được thực trạng, nguyên nhân và hậu quả của suy giảm đa dạng sinh học.

- Nêu được một số quy định pháp luật về bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

- Xác định được trách nhiệm của cá nhân đối với việc bảo vệ đa dạng sinh học.

- Trình bày được biện pháp bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương và bản thân.

- Thực hiện được các biện pháp bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

- Có ý thức trách nhiệm tuyên truyền được cho người thân, cộng đồng về bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

- Theo Luật Đa dạng sinh học 2018

18.2. Bảo tồn và phát triển bền vững các loài sinh vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ

- Trình bày được thực trạng, nguyên nhân và hậu quả của việc khai thác động vật, thực vật quý hiếm được ưu tiên bảo vệ.

- Đề xuất được một số biện pháp bảo tồn và phát triển bền vững động vật, thực vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.

- Nêu được một số quy định của pháp luật về bảo vệ động vật, thực vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.

- Xác định được trách nhiệm của các nhân trong việc bảo vệ động vật, thực vật quý hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng.

- Liên hệ được thực tiễn tại địa phương và bản thân.

- Thực hiện được các biện pháp bảo tồn và phát triển bền vững động vật, thực vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.

- Có trách nhiệm tuyên truyền, huy động mọi người cùng tham gia bảo tồn và phát triển bền vững các loài động vật, thực vật nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.

- Theo Luật Đa dạng sinh học 2018

- Nghị định số 84/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định số 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.

- Loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ là loài hoang dã, giống cây trồng, giống vật nuôi, vi sinh vật và nấm đặc hữu, có giá trị đặc biệt về khoa học, y tế, kinh tế, sinh thái, cảnh quan, môi trường hoặc văn hóa - lịch sử mà số lượng còn ít hoặc bị đe dọa tuyệt chủng.

18.3. Phát triển các khu bảo tồn thiên nhiên và cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học

- Nêu được chức năng và lợi ích của hệ thống các khu bảo tồn và cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học.

- Trình bày được các hoạt động của khu bảo tồn và cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học.

- Kể tên được một số khu bảo tồn thiên nhiên và cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học ở Việt Nam và tại địa phương.

- Nêu được một số quy định pháp luật về bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học.

- Có trách nhiệm tham gia và tuyên truyền cộng đồng tham gia vào quy hoạch và quản lý khu bảo tồn thiên nhiên và cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học.

- Có ý thức giữ gìn và bảo vệ các khu bảo tồn thiên nhiên khi đi tham quan, nghiên cứu.

- Khu bảo tồn thiên nhiên: Vườn quốc gia; Khu dự trữ thiên nhiên; Khu bảo tồn loài - sinh cảnh; Khu bảo vệ cảnh quan.

- Cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học: cơ sở nuôi, trồng các loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; cơ sở lưu trú loài hoang dã; cơ sở lưu giữ giống cây trồng, vật nuôi, vi sinh vật hoặc nấm đặc hữu, nguy cấp, quý, hiếm.

 CHỦ ĐỀ 1. GIÁO DỤC SỨC KHỎE

15

13

2

1. Giáo dục sức khỏe

3

3

2. Vai trò và ý nghĩa của việc giáo dục sức khỏe

3

3

3. Nhiệm vụ của giáo dục sức khỏe

3

3

4. Tư vấn sức khỏe

3

2

1

5. Bảo hiểm y tế

3

2

1

CHỦ ĐỀ 2. VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DINH DƯỠNG

15

10

5

6. Vai trò dinh dưỡng đối với sức khỏe

3

2

1

7. Vai trò Vitamin và các vi chất đối với sức khỏe con người

3

2

1

8. Cách chế biến bữa ăn đơn giản, đủ chất, theo mùa

3

2

1

9. Một số kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm

3

2

1

10. Chăm sóc dinh dưỡng trẻ em

3

2

1

CHỦ ĐỀ 3. VẤN ĐỀ CHUNG VỀ SỨC KHỎE

30

20

10

11. Chăm sóc sức khỏe trẻ em

3

2

1

12. Chăm sóc sức khỏe phụ nữ mang thai và cho con bú

3

2

1

13. Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

3

2

1

14. Chăm sóc sức khỏe tinh thần

3

2

1

15. Ảnh hưởng của môi trường đối với sức khỏe

3

2

1

16. Một số bài thuốc dân gian.

3

2

1

17. Sử dụng tủ thuốc an toàn tại gia đình

3

2

1

18. Thể dục thể thao đối với sức khỏe con người

3

2

1

19. Giấc ngủ và sức khỏe

3

2

1

20. Phương pháp giải tỏa mệt mỏi, căng thẳng

3

2

1

CHỦ ĐỀ 4. PHÒNG VÀ XỬ TRÍ BAN ĐẦU MỘT SỐ TAI NẠN THƯƠNG TÍCH THƯỜNG GẶP TẠI CỘNG ĐỒNG

24

16

8

21. Phòng tránh tai nạn thương tích thường gặp cho trẻ em (Tai nạn do ngạt thở - hóc đường thở; tai nạn do ngộ độc; tai nạn do té ngã; tai nạn do động vật cắn, húc; tai nạn do điện giật, sét đánh)

9

6

3

22. Phòng chống nhiễm độc thuốc trừ sâu

3

2

1

23. Phòng tránh tai nạn bỏng

3

2

1

24. Phòng tránh đuối nước

3

2

1

25. Phòng tránh tai nạn lao động

3

2

1

26. Phòng tránh tai nạn giao thông

3

2

1

CHỦ ĐỀ 5. PHÒNG CHỐNG MỘT SỐ BỆNH LÂY NHIỄM THƯỜNG GẶP

57

37

20

Nhóm lây bệnh qua đường hô hấp

21

14

7

27. Bệnh cúm

6

4

2

28. Bệnh lao

3

2

1

29. Bệnh sởi

3

2

1

30. Bệnh ho gà

3

2

1

31. Bệnh bạch hầu

3

2

1

32. Bệnh đậu mùa

3

2

1

Nhóm bệnh lây qua da và niêm mạc

6

4

2

33. Các bệnh về mắt

3

2

1

34. Bệnh tay chân miệng trẻ em

3

2

1

Nhóm bệnh lây truyền qua ký sinh trùng

15

10

5

35. Bệnh sốt xuất huyết

3

2

1

36. Bệnh dại

3

2

1

37. Bệnh Viêm não Nhật Bản

3

2

1

38. Bệnh sốt rét

3

2

1

39. Bệnh giun

3

2

1

Nhóm bệnh lây qua đường máu và tình dục

12

7

5

40. Bệnh Viêm gan A, B, C

6

3

3

41. Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS)

3

2

1

42. Bệnh lây truyền qua đường tình dục

3

2

1

Nhóm bệnh lây qua đường tiêu hóa

3

2

1

43. Bệnh tiêu chảy cấp

3

2

1

CHỦ ĐỀ 6. PHÒNG CHỐNG MỘT SỐ BỆNH KHÔNG LÂY NHIỄM THƯỜNG GẶP

42

24

16

44. Bệnh tim mạch

3

2

1

45. Bệnh huyết áp

3

2

1

46. Bệnh tai biến mạch máu não

3

2

1

47. Bệnh viêm đường hô hấp cấp tính và viêm phổi tắc nghẽn

3

2

1

48. Bệnh về thận và đường tiết niệu

3

2

1

49. Bệnh đái tháo đường

3

2

1

50. Các bệnh ung thư phổ biến ở Viêt Nam: Ung thư gan, ung thư phổi, ung thư máu, ung thư dạ dày, ung thư trực tràng, ung thư tuyến tụy, ung thư xương, ung thư vú, ung thư cổ tử cung.

15

6

9

51. Bệnh béo phì ở trẻ em

3

2

1

52. Bệnh suy dinh dưỡng trẻ em

3

2

1

53. Rối loạn sức khỏe tâm thần

3

2

1

CHỦ ĐỀ 7. PHÒNG CHỐNG MỘT SỐ BỆNH KHÁC

27

18

9

54. Các bệnh về tai - mũi - họng

6

4

2

55. Bệnh răng - miệng

3

2

1

56. Bệnh viêm khớp

3

2

1

57. Bệnh loãng xương

3

2

1

58. Bệnh bướu cổ

3

2

1

59. Các bệnh về da thường gặp (hắc lào, chàm, chốc, viêm da, nấm da, dị ứng..)

6

4

2

60. Phòng ngừa sử dụng thuốc lá, rượu bia và đồ uống có cồn trong cộng đồng

3

2

1

Tổng số tiết

210

138

72

CHỦ ĐỀ 1. GIÁO DỤC SỨC KHỎE

1. Giáo dục sức khỏe

- Nêu được khái niệm sức khỏe, giáo dục sức khỏe.

- Phân biệt được sự khác nhau giữa sức khỏe và giáo dục sức khỏe.

- Nêu được mục đích của việc giáo dục sức khỏe.

- Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO): “Sức khỏe là trạng thái thoải mái toàn diện về thể chất, tinh thần và xã hội và không chỉ bao gồm tình trạng không có bệnh hay thương tật”.

- Giáo dục sức khỏe là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch đến suy nghĩ và tình cảm của con người, nhằm nâng cao kiến thức, thay đổi thái độ và thực hành các hành vi lành mạnh để bảo vệ và nâng cao sức khỏe cho cá nhân, gia đình và cộng đồng.

2. Vai trò và ý nghĩa của việc giáo dục sức khỏe

- Trình bày được vai trò, ý nghĩa và tác động của việc giáo dục sức khỏe đối với cá nhân và xã hội.

- Phân tích được hậu quả của việc người dân không có kiến thức hiểu biết về lĩnh vực sức khỏe.

- Phân biệt được hành vi không có lợi và có lợi cho sức khỏe.

3. Nhiệm vụ của giáo dục sức khỏe

- Nêu được các nhiệm vụ, yêu cầu của việc giáo dục sức khỏe cho cá nhân và cộng đồng.

- Liên hệ được thực tiễn ở địa phương về thực trạng giáo dục sức khỏe tại cộng đồng.

4. Tư vấn sức khỏe

- Trình bày được khái niệm tư vấn sức khỏe;

- Nêu được mục đích của việc tư vấn sức khỏe và vai trò, ý nghĩa của việc tư vấn sức khỏe cho cá nhân và cộng đồng.

- Có ý thức tham gia và khuyến khích các thành viên trong gia đình tham gia tư vấn sức khỏe và khám sức khỏe định kỳ.

- Trình bày được nguyên tắc và các bước thực hiện quy trình tư vấn sức khỏe.

5. Bảo hiểm y tế

- Nêu được khái niệm về bảo hiểm y tế. Kể tên những loại hình tham gia bảo hiểm y tế.

- Trình bày được quyền lợi của người tham gia bảo hiểm y tế tại Việt Nam.

- Nêu được nghĩa vụ và trách nhiệm của người tham gia bảo hiểm y tế tại Việt Nam

- Nêu được đối tượng tham gia bảo hiểm y tế; Các mức đóng bảo hiểm y tế của mỗi nhóm. Các mức hưởng bảo hiểm y tế.

- Liên hệ thực tế việc tham gia bảo hiểm y tế của người dân tại các địa phương hiện nay.

- Có trách nhiệm tham gia đóng bảo hiểm y tế; vận động người thân trong gia đình và cộng đồng tham gia mua bảo hiểm y tế.

- Bảo hiểm y tế là hình thức bảo hiểm bắt buộc được áp dụng đối với các đối tượng theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế để chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận do Nhà nước tổ chức thực hiện. Chế độ này được thực hiện dựa trên các nguyên tắc bảo đảm chia sẻ rủi ro giữa những người tham gia bảo hiểm y tế.

- Bảo hiểm y tế có hai loại hình là bắt buộc và tự nguyện.

+ Bảo hiểm y tế bắt buộc là hình thức bảo hiểm do Nhà nước tổ chức và quản lý, áp dụng đối với các đối tượng theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế.

+ Bảo hiểm y tế tự nguyện là hình thức bảo hiểm do các công ty bảo hiểm tư nhân cung cấp, áp dụng đối với những người không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm y tế bắt buộc.

CHỦ ĐỀ 2. VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DINH DƯỠNG

6. Vai trò dinh dưỡng đối với sức khỏe

- Trình bày được khái niệm về dinh dưỡng và tầm quan trọng của dinh dưỡng đối với sức khỏe con người.

- Phân tích được tác dụng của việc ăn uống đủ chất và điều độ.

- Chỉ ra được một số quan niệm và thói quen sai lầm về dinh dưỡng.

- Hiểu được tầm quan trọng của khẩu phần ăn trong bữa ăn hàng ngày của gia đình.

- Thực hành xây dựng được bữa ăn dinh dưỡng hợp lý trong gia đình.

- Có ý thức tổ chức dinh dưỡng hợp lý trong bữa ăn hàng ngày của gia đình giúp phát triển thể chất, cải thiện sức khỏe, tăng cường hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh.

- Tích cực phổ biến cho cộng đồng tổ chức các bữa ăn đủ chất dinh dưỡng và điều độ.

- Dinh dưỡng là một khái niệm để chỉ các hoạt động ăn uống, vận chuyển, hấp thu các dưỡng chất trong cơ thể và quá trình bài tiết chất thải. Ngoài ra, dinh dưỡng còn bao gồm các dưỡng chất được chúng ta tiêu thụ và dung nạp vào cơ thể hàng ngày.

- Vai trò của dinh dưỡng: Các chất dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe cũng như sự tăng trưởng, phát triển thể chất và trí thông minh.

- Các chất dinh dưỡng là thứ không thể thiếu trong cơ thể của con người. Có một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng sẽ hỗ trợ tốt cho sức khỏe của cơ thể và ngăn ngừa nguy cơ mắc nhiều bệnh tật.

7. Vai trò Vitamin và các vi chất đối với sức khỏe con người

- Nêu được vai trò của vitamin và các vi chất đối với sức khỏe con người.

- Kể tên được một số món ăn, thực phẩm giàu chất khoáng và vitamin.

- Biết sử dụng các loại vitamin và các vi chất đúng cách.

- Biết lựa chọn rau quả an toàn và bảo quản rau quả tại gia đình.

- Biết sử dụng và bảo quản muối iốt trong chế biến thực phẩm hàng ngày.

- Thực hành việc lựa chọn các món ăn có nhiều vitamin trong bữa ăn hàng ngày của gia đình.

- Tích cực tham gia hưởng ứng các chiến dịch uống vitamin và vi chất ở cộng đồng.

- Có trên 20 loại vitamin như: vitamin A, B, C,... có trên 20 loại khoáng chất như: sắt, canxi, kẽm,...

- Trong 3 nguyên tố vi lượng (iốt, sắt, vitamin A) cơ thể con người cần thì iốt chiếm vị trí quan trọng nhất.

8. Cách chế biến bữa ăn đơn giản, đủ chất, theo mùa

- Thực hành cách tổ chức bữa ăn hàng ngày đơn giản, đủ chất, phù hợp với điều kiện của gia đình và địa phương.

- Thực hành được việc chế biến một số món ăn có giá trị dinh dưỡng theo mùa cho các thành viên trong gia đình để đảm bảo sức khỏe.

- Tích cực tuyên truyền cho cộng đồng thực hiện ăn uống đủ chất và điều độ.

9. Một số kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm

- Trình bày được nguyên nhân, hậu quả của thực phẩm nhiễm bẩn và ngộ độc thực phẩm.

- Trình bày được một số quy định pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm.

- Nêu được cách phòng chống, xử trí khi bị ngộ độc thực phẩm.

- Biết cách lựa chọn, chế biến và bảo quản thực phẩm an toàn vệ sinh.

- Thực hành tình huống xử trí khi bị ngộ độc thực phẩm.

- Có ý thức tích cực phản đối những hành vi vi phạm pháp luật về vệ sinh an toàn thực phẩm.

10. Chăm sóc dinh dưỡng trẻ em

- Trình bày được vai trò của dinh dưỡng đối với sự phát triển của trẻ em.

- Nêu được nhu cầu dinh dưỡng của trẻ ở các độ tuổi.

- Trình bày được lợi ích của việc nuôi con bằng sữa mẹ.

- Liên hệ thực tiễn địa phương về thực trạng chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em hiện nay.

- Thực hành được việc chăm sóc trẻ để đảm bảo đủ dinh dưỡng và cho trẻ bú đúng tư thế.

- Tích cực tuyên truyền cho cộng đồng thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ và đưa trẻ đi tiêm chủng theo quy định.

CHỦ ĐỀ 3. VẤN ĐỀ CHUNG VỀ SỨC KHỎE

11. Chăm sóc sức khỏe trẻ em

- Nêu được tầm quan trọng về phòng bệnh đối với trẻ em.

- Nêu được cách phòng bệnh đối với trẻ em.

- Nêu được lợi ích và lịch tiêm chủng mở rộng cho trẻ em ở các độ tuổi.

- Thực hành được cách xử lý một số trường hợp có thể xảy ra trong tiêm chủng.

- Nhận biết các dấu hiệu khi trẻ ốm.

- Thực hành được cách chăm sóc khi trẻ bị ốm tại gia đình.

12. Chăm sóc sức khỏe phụ nữ mang thai và cho con bú

- Nêu được tầm quan trọng và yêu cầu về dinh dưỡng đối với phụ nữ mang thai và cho con bú.

- Trình bày được một số dấu hiệu thường gặp và bất thường có thể xảy ra trong quá trình mang thai và sau khi sinh và cách xử lý những dấu hiệu đó.

- Nêu được một số lưu ý khi sử dụng một số loại thuốc cho phụ nữ trong quá trình mang thai và cho con bú.

- Nêu được một số biện pháp tránh thai; biết cách sử dụng các biện pháp tránh thai phù hợp với bản thân.

- Tuân thủ lịch khám thai của y tế.

- Thực hành giữ gìn vệ sinh cá nhân và chăm sóc sức khỏe tinh thần sau khi sinh con có hiệu quả.

- Thực hành được cách chế biến thực phẩm bảo đảm dinh dưỡng hợp lý cho phụ nữ mang thai và cho con bú.

- Biết được chế độ lao động, nghỉ ngơi khi phụ nữ mang thai và cho con bú.

- Có ý thức truyền thông thực hiện sinh đẻ có kế hoạch ở những địa phương có tỷ suất mức sinh cao.

13. Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi

- Trình bày được vai trò của dinh dưỡng đối với người cao tuổi.

- Nêu được chế độ ăn hợp lý đối với người cao tuổi.

- Thực hành xây dựng được chế độ ăn hợp lý với người cao tuổi trong gia đình.

- Trình bày được các bệnh liên quan đến sức khỏe người cao tuổi.

- Nêu được các cách vận động phù hợp với sức khỏe người cao tuổi.

- Trình bày được các biện pháp phòng tránh với tình trạng suy giảm trí nhớ.

- Thực hiện được các biện pháp chăm sóc người cao tuổi phù hợp.

- Có ý thức tôn trọng và chăm sóc người cao tuổi.

- Hưởng ứng và tổ chức được các hoạt động văn hóa, thể thao ở cộng đồng cho người cao tuổi.

- Dinh dưỡng cho người cao tuổi: giảm thịt, đường, muối, chất bột, ăn nhiều cá, rau, hoa quả tươi.

- Một số bệnh liên quan đến người cao tuổi: thoái hóa khớp, tim mạch, tiểu đường, tai biến mạch máu não, cao huyết áp.

14. Chăm sóc sức khỏe tinh thần

- Nêu được khái niệm về rối loạn sức khỏe tinh thần.

- Trình bày được cách phân loại sức khỏe tinh thần. Nêu lên được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi.

- Trình bày được các yếu tố ảnh hưởng và các biện pháp phòng tránh trong việc chăm sóc sức khỏe tinh thần.

- Nêu lên được một số cách chăm sóc sức khỏe tinh thần.

- Thực hiện được các biện pháp chăm sóc sức khỏe tinh thần phù hợp với từng đối tượng và độ tuổi.

- Có lối sống lành mạnh, lạc quan.

15. Ảnh hưởng của môi trường đối với sức khỏe

- Trình bày được tầm quan trọng của môi trường tự nhiên (đất, nước và không khí, thiên nhiên) đối với sức khỏe.

- Phân tích được những ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe.

- Nêu được thực trạng và liên hệ việc ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe con người tại địa phương.

- Thực hành được các biện pháp bảo vệ môi trường liên quan đến sức khỏe tại địa phương.

Con người có thể sống nhịn ăn trong 5 tuần, nhưng nhịn uống nước thì không quá 5 ngày và nhịn thở không quá 5 phút. Cơ thể mất 10% nước sẽ nguy hiểm đến tính mạng và mất 20 - 22% nước sẽ dẫn đến tử vong.

16. Một số bài thuốc dân gian

- Nêu được lợi ích của việc sử dụng cây thuốc nam trong điều trị một số bệnh thông thường.

- Kể tên được một số bài thuốc nam thường dùng trong chữa bệnh thông thường.

- Sử dụng hợp lý các loại thuốc nam trong từng trường hợp bị đau ốm.

- Thực hành sử dụng cây thuốc nam trong điều trị một số bệnh thông thường có hiệu quả.

- Có ý thức tích cực trong việc trồng và tận dụng khai thác các loại cây thuốc nam dễ kiếm để chữa bệnh.

- Có trách nhiệm tuyên truyền cho gia đình và cộng đồng về lợi ích của việc sử dụng cây thuốc nam để chữa bệnh.

17. Sử dụng tủ thuốc an toàn tại gia đình

- Nêu được lợi ích và nguyên tắc xây dựng tủ thuốc trong gia đình.

- Kể tên được một số loại thuốc và dụng cụ y tế tối thiểu cần có trong tủ thuốc của mỗi gia đình.

- Biết cách sắp xếp các loại thuốc thiết yếu và dụng cụ y tế ngăn nắp theo từng nhóm bệnh để tiện sử dụng.

- Sử dụng được các loại thuốc thiết yếu một cách hợp lý trong từng trường hợp bị đau ốm.

- Tuân thủ được những nguyên tắc sử dụng thuốc an toàn.

- Tích cực vận động được mọi người trong cộng đồng xây dựng tủ thuốc gia đình.

Tủ thuốc tại gia đình nên có: nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt; thuốc ho; nhóm thuốc đau bụng, ỉa chảy; thuốc dùng sát trùng; các loại thuốc nhỏ mắt, mũi và các loại bông, băng, nhiệt kế...