Người phát bệnh tâm thần thì còn được đứng tên đất không?

Nội dung chính

Người phát bệnh tâm thần thì còn được đứng tên đất không?

Theo quy định tại Điều 16 Bộ luật Dân sự 2015, năng lực pháp luật dân sự của cá nhân là khả năng cá nhân có quyền dân sự và nghĩa vụ dân sự. Năng lực này có từ khi người đó sinh ra và chấm dứt khi họ chết đi.

Căn cứ Điều 22 Bộ luật Dân sự 2015 quy định khi một người do bị bệnh tâm thần thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần. Giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện.

Theo quy định trên, một người có dấu hiệu tâm thần có kết luận giám định pháp y tâm thần và được Tòa án ra quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì người này được xác định là người mất năng lực hành vi dân sự. Có thể hiểu, khi một người bị tâm thần chỉ khi tòa án ra quyết định thì mới được xác định là người mất năng lực hành vi dân sự.

Theo khoản 21 Điều 3 và khoản 1 Điều 134 Luật Đất đai 2024 quy định:

- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất là chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Tài sản gắn liền với đất được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất là nhà ở, công trình xây dựng gắn liền với đất theo quy định của pháp luật. Giấy chứng nhận về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của các luật có liên quan được thực hiện theo quy định của Luật này có giá trị pháp lý tương đương như Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất tại Luật Đất đai 2024.

- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất được cấp cho người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, quyền sở hữu công trình xây dựng gắn liền với đất theo mẫu thống nhất trong cả nước.

Ngoài ra, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất được cấp cho người có quyền sử dụng đất. Mọi giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện. Như vậy, mặc dù được xác định mất năng lực hành vi dân sự nhưng người mất năng lực hành vi dân sự vẫn có quyền đối với tài sản của mình thông qua người đại diện theo pháp luật. Pháp luật không hạn chế quyền được sở hữu tài sản, quyền sử dụng của người mất năng lực hành vi dân sự.

Như vậy, một người phát bệnh tâm thần và tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự thì họ vẫn được đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng mọi giao dịch dân sự của người mất năng lực hành vi dân sự phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện. Việc một người mất đi năng lực hành vi dân sự không ảnh hưởng đến quyền được sở hữu tài sản, và quyền sử dụng của họ. Vì thế người phát bệnh tâm thần vẫn được đứng tên đất

Người phát bệnh tâm thần thì còn được đứng tên đất không? (Hình từ Internet)

Đã ký giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất và trả tiền nhưng chưa công chứng thì người bán đất phát bệnh tâm thần, giao dịch này có hiệu lực không?

Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất phải được công chứng, chứng thực theo khoản 3 Điều 27 Luật Đất đai 2024. Vậy khi đã ký giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất chưa công chứng thì hợp đồng này chưa có hiệu lực.

Tuy nhiên, theo khoản 2 Điều 129 Bộ luật Dân sự 2015 quy định giao dịch dân sự vi phạm quy định về công chứng, chứng thực nhưng đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch có thể được Tòa án công nhận hiệu lực mà không cần thực hiện công chứng, chứng thực.

Vì vậy, trong trường hợp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất không được công chứng, vẫn có thể được công nhận nếu đáp ứng đủ các điều kiện là lập thành văn bản và một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất 2/3 nghĩa vụ trong hợp đồng. Trường hợp đã ký giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất và trả xong phần tiền chuyển nhượng quyền sử dụng đất thì khi người bán đất phát bệnh tâm thần chưa công chứng được thì giao dịch này vẫn có hiệu lực

Như vậy, khi đã ký giấy chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhưng chưa công chứng mà người bán đất phát bệnh tâm thần thì giao dịch này vẫn có hiệu lực.

Người phát bệnh tâm thần có được để lại di chúc để định đoạt di sản là nhà đất không?

Căn cứ Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 quy định di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.

Tại khoản 1 Điều 625 Bộ luật Dân sự 2015 quy định người thành niên có đủ điều kiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 630 Bộ luật dân sự 2015 có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình.

Theo điểm a Khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định di chúc hợp pháp phải do người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép;

Từ những quy định trên, di chúc là sự thể hiện ý chí của người mất để lại tài sản cho người được chỉ định. Về điều kiện có hiệu lực của di chúc, pháp luật chỉ quy định người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc và không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép. Như vậy có thể hiểu pháp luật không hạn chế người bị tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự lập di chúc, chỉ yêu cầu họ minh mẫn trong lúc lập di chúc.

Xét theo tình huống bị phát bệnh tâm thần, về lý thuyết họ có quyền để lại di chúc để định đoạt di sản là nhà đất. Tuy nhiên việc xác định người này có minh mẫn trong khi lập di chúc hay không phải có cơ sở chứng minh. Trên thực tế, một số bệnh tâm thần không làm người mất bệnh mất đi nhận thức hoàn toàn. Việc pháp luật không quy định cụ thể đối tượng bị hạn chế lập di chúc là người bị mất năng lực hành vi dân sự nhằm đảm bảo quyền tài sản của công dân theo Hiến pháp và pháp luật.